Ο ρόλος των οργανώσεων της κοινωνίας
Πολιτών στη πράξη
Η μόχλευση
Το άθροισμα και η συντεταγμένη κοινωνία των πολιτών.
Τα πραγματικά δεδομένα που έχουμε σήμερα στη χώρα μας είμαι ένα μεγάλο άθροισμα οργανώσεων που λειτουργούν σ’ όλους τους τομείς αναφορά του εθελοντισμού, περιβάλλον θεσμούς αλληλεγγύης, πολιτισμού και δια βίου μάθησης με αναγνωρισμένα θετικά αποτελέσματα.
Τα αποτελέσματα όμως αυτά υπολείπονται των αυξανόμενων αναγκών της κοινωνίας σε θεσμούς αλληλεγγύης.
Το μεγάλο θεσμικό κενό που υπάρχει, τόσο στις σχέσεις μεταξύ αυτών των οργανώσεων με το κράτος που αποβαίνει εις βάρος της αποτελεσματικής διαχείρισης ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, όσο στις μεταξύ τους σχέσεις συνεργασίας των οργανώσεων της Κ. Τ. Π. είναι χαρακτηριστικό.
Το έλλειμμα αυτό επεκτείνεται και στην κατάρτιση στελεχών που διαχειρίζονται τον εθελοντισμό και στα κίνητρα για τον μη κερδοσκοπικό τομέα της οικονομίας.
Υπάρχει επίσης έλλειμμα αυθεντικής εκπροσώπησης των οργανώσεων της Κ. Τ. Π. τόσο προς το κράτος όσο και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έλλειμμα δημοκρατία δηλ. σε δευτεροβάθμιο επίπεδο οργάνωσης της Κ. Τ. Π.
Αυτά τα ελλείμματα προφανώς είναι μια ακόμη ένδειξη της αιτίας των άλλων μεγάλων οικονομικών ελλειμμάτων που αντιμετωπίζουμε ως χώρα αφού είναι αποδεδειγμένο ότι εκεί που υπάρχει έλλειμμα υπάρχει και μεγαλύτερη κρίση, αντίθετα εκεί που συναντάμε υψηλό επίπεδο οργάνωσης της Κ. Τ. Π. υπάρχουν και μικρότερα προβλήματα σε σχέση με την οικονομική κρίση.
Η συνδιάσκεψη έχει στόχο να θέσει ακριβώς αυτό το θέμα και να προτείνει οργανωτικές λύσεις προς τους κυβερνητικούς φορείς και τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα από τις οποίες αντιμετωπίζονται μακροχρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες.
Οργανωτικές λύσεις δια μέσου της οριζόντιας συνεργασίας των δικτύων με την τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε συντεταγμένα οι κοινωνικές δυνάμεις του εθελοντισμού και της μη κερδοσκοπικής οικονομίας να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και με την συμμετοχή τους να συμβάλλουν από την άλλη πλευρά στην αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων που μένουν ανενεργοί στην κοινωνική οικονομία.
Αλλά δεν απευθυνόμαστε μόνον προς το κράτος, απευθυνόμαστε στις ίδιες τις οργανώσεις της Κ.Τ.Π. και τις καλούμε να αυτοοργανωθούν σε τριτοβάθμιο επίπεδο. Σκοπός της αυτό-οργάνωσης του εθελοντισμού είναι όλοι εμείς που ενδιαφερόμαστε για τις καλές πρακτικές για το περιβάλλον και την κοινωνική αλληλεγγύη να δημιουργήσουμε σταγόνα-σταγόνα μια δεξαμενή κοινωνικού κεφαλαίου και κοινωνικής δύναμης που θα αλλάξει σε βάθος τα πράγματα που μας ενοχλούν στην καθημερινή ζωή και να υπηρετήσει ένα κοινωνικό όραμα συλλογικής δημιουργίας.
Η σημερινή συνδιάσκεψη είναι μια ευκαιρία “για να μιλήσουν και να ακουστούν όλοι” για να ξεκινήσει μια συντεταγμένη πορεία και να καταλήξει σε ένα συνέδριο θέσεων.
Στο πλαίσιο αυτό θα αναδειχθούν οι προτάσεις των οργανώσεων προς την πολιτεία αλλά και καλές πιλοτικές εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί μέσα από την οριζόντια συνεργασία.
Για να αντιμετωπίσουμε την εν γένει μεγάλη υστέρηση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας.
Μια υστέρηση η οποία η οποία αντανακλά ως δείκτης στην κοινωνική και οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα. Αυτό το δείκτη μπορούμε να τον αλλάξουμε με ορίζοντα δεκαετίας.
Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε πως όταν βάζαμε ως πρωταρχικό στόχο να μπούμε στη ΟΝΕ θα `έπρεπε να βάζουμε ταυτόχρονα στόχο να πιάσουμε το μέσο όρο κοινωνικής οικονομίας στην Ευρώπη.
¨Έτσι σήμερα δεν θα είχαμε υποστεί αυτή την καθίζηση ως χώρα.
Έχουμε δηλαδή να αντιμετωπίσουμε από τη μια μεριά τα κακώς κείμενα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης που διαπλέκεται με μια ελίτ προνομιούχων Μ.Κ.Ο. τον κατακερματισμό και το έλλειμμα γνήσιας εκπροσώπησης και, από την άλλη , υπάρχουν ορισμένες καλές πρακτικές που οφείλουμε να αναδείξουμε μέσα από αυτή την συνδιάσκεψη.
Θα πρέπει να αναδείξουμε το θεσμικό έλλειμμα σε σχέση με την κοινοτική νομοθεσία στο επίπεδο εκπροσώπησης αλλά και στην διαχείριση των κοινοτικών πόρων σε ότι αφορά στις Μ.Κ.Ο. καθώς είναι διαπιστωμένο πλέον ότι ένα μέρος των πόρων του Ε.Κ.Τ. που προορίζονται για τις Μ.Κ.Ο. της έπαιρνε το κράτος για να καλύψει άλλες ανάγκες.
Οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και κόμματα
Η επέκταση της δραστηριότητας των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών σε παγκόσμια κλίμακα δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορα τα κόμματα και τις κυβερνήσεις, που νιώθουν ολοένα και περισσότερο τις αντανακλάσεις αυτής της δραστηριότητας στο πολιτικό επίπεδο. Από την μία μεριά το πνεύμα της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, που πρεσβεύουν σε μεγάλο βαθμό αυτές οι οργανώσεις και διεγείρει την κοινωνία και από την άλλη η ανάπτυξη του τρίτου τομέα της οικονομίας που προκύπτει από την δραστηριότητά τους, αναγκάζουν τα κόμματα να συζητήσουν τις σχέσεις που θέλουν να έχουν με αυτές, αλλά και το επίπεδο συνεργασίας που είναι αναγκαίο για την αποτελεσματικότητά τους.
Υπάρχουν όμως αντινομίες και αμοιβαία καχυποψία στις σχέσεις κομμάτων και Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, γεγονός που δυσχεραίνει την πρόοδο αυτών των σχέσεων που πρέπει να τις διερευνήσουμε.
Στις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, παρά την έκταση του φαινομένου και την σημασία του υπάρχει, όπως είδαμε, κατακερματισμός της έκφρασης, μέσα από ένα τεράστιο μωσαϊκό εθελοντικής δράσης, χωρίς την απαραίτητη δικτύωση και επικοινωνία μεταξύ τους. Ο κατακερματισμός αυτός, τελικά, μειώνει δυσανάλογα την πολιτική σημασία των οργανώσεων διότι δεν ενοποιεί ούτε καν τα υποσύνολα με κοινό όραμα και στόχο. Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα έχουν τη τάση, τουλάχιστον μέχρι τώρα, να παρουσιάζονται ενοποιημένα στις επιδιώξεις τους σε σχέση με το κράτος και την εξουσία υποβαθμίζοντας το εθελοντικό κίνημα αφού προκρίνεται η έντονη δικτύωση με κρατικά στελέχη, στελέχη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συνδικαλισμού και υποβαθμίζεται ή παραλείπεται εντελώς η δικτύωση στελεχών που ασχολούνται με τις εθελοντικές οργανώσεις.
Ας μην ξεχνάμε ότι το κόμμα ιστορικά είναι ένας θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ενώ οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών ανταποκρίνονται περισσότερο στην Κοινωνία των Πολιτών και το ιδανικό της άμεσης δημοκρατίας. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να επιτευχθεί μια ενότητα αντιθέτων και αυτό απαιτεί βαθιά τομή και επεξεργασία στα σύγχρονα πολιτικά συστήματα που δεν είναι ούτε εύκολη ούτε κι επιθυμητή. Η σύζευξη, αν και είναι εκ των πραγμάτων αναγκαία, είναι ταυτοχρόνως κι επαναστατική, γιατί τα κόμματα πρέπει να σεβαστούν την αυτονομία των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών και να μην τις υποτάξουν στην κρατικίστικη και αντιπροσωπευτική λογική που έχουν τα στελέχη τους, αποδεχόμενα τον αυτοπεριορισμό τους. Διαφορετικά, δεν μπορεί να υπάρξει γόνιμη αλληλεπίδραση των δύο θεσμών και ιστορικών φαινομένων.
Η παραδοσιακή λογική, που απλά υιοθετεί οργανωτικά ένα κόμμα, αφομοιώνοντας ένα μέρος των αυτόνομων κινήσεων και τέλος οικειοποιούμενο μια καινούργια τάση της κοινωνίας, όπως είναι η ανάπτυξη των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, μπορεί να αποφέρει πρόσκαιρα οργανωτικά οφέλη στα κόμματα, αλλά δεν έχει μακρόπνοη προοπτική, γιατί θα ξεσπάσουν αργά ή γρήγορα εσωτερικές αντιθέσεις που θα θέσουν σε δοκιμασία την σχέση, εάν η σχέση περιοριστεί στα πλαίσια των «πελατειακών σχέσεων» του κομματικού κρατισμού.
Οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων και δημιουργικών σχέσεων μεταξύ των κομμάτων και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών πρέπει να έχουν βασική πυξίδα την ενίσχυση της αυτονομίας των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, ως συστατικό στοιχείο της συμμετοχικής δημοκρατίας και της ύπαρξης του εθελοντισμού, και εμμέσως μόνο πρέπει να επιδιώκεται η πολιτική και οργανωτική ανταποδοτικότητα, ως αποτέλεσμα προσφοράς μέσα από κοινότητες ιδεών και γνώσης. Άρα, για την Ελλάδα, έτσι όπως έχουν σήμερα οι συνθήκες, θα πρέπει να τεθούν ορισμένοι άξονες πολιτικής:
Ενίσχυση της δικτύωσης και της οριζόντιας επικοινωνίας των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.
Δημιουργία ανεξάρτητης αρχής πιστοποίησης των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών μακριά από την κομματική και κρατική πιστοποίηση, την οποία άλλωστε απορρίπτουν οι ίδιες οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών.
Οργάνωση περιφερειακών κομματικών παρατηρητήριων αλλά και δεξαμενών σκέψης για την ενίσχυση του έργου των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, χωρίς οργανωτική χειραγώγηση.
Θαρραλέα οργανωτική – υποστηρικτική και όχι κορπορατιβιστική πολιτική, για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών
Η Κοινωνία Πολιτών δεν μπορεί ασφαλώς να αφαιρέσει από τα κόμματα το δικαίωμα να έχουν οργανωτικές καταστατικές διατάξεις που αφορούν τις Οργανώσεις της πρέπει όμως να οριοθετήσει η ίδια τι είναι γόνιμο και τι προβληματικό και να μην παραβλέψει τα προβλήματα, τα οποία πιθανόν θα ανακύψουν, εάν επικρατήσει η λογική του ελέγχου και της κομματικής πατερναλιστικής πιστοποίησης των υφιστάμενων οργανώσεων και θα πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία οι παρενέργειες από την ανάδειξη νέων πελατειακών σχέσεων με συμπτώματα εξαρτημένων - από το κόμμα και το κράτος - Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η σύνδεση κομμάτων και Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών δεν μπορεί να γίνει με κάποιον αυθόρμητο αυτοματισμό κι ασφαλώς, τα κόμματα θα πρέπει να φροντίσουν για την δημιουργία ενός μεγαλύτερου και πιο γόνιμου πολιτικού περιβάλλοντος με ποιοτικές και καινοτόμες πολιτικές στον χώρο των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Πολιτικές οι οποίες θα πρέπει να περιορίζονται στην οργανωτική επικοινωνία και την επιμόρφωση και να μην καταλήγουν στον παραδοσιακό εκλογοθηρικό χαρακτήρα, γιατί διαφορετικά θα γίνουν απωθητικές και για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και για την ίδια την κοινωνία. Το ζητούμενο επομένως είναι ο αυτοπεριορισμός του κορπορατιβισμό και του πατερναλισμού από τη πλευρά των κομμάτων, χωρίς όμως να περιέλθουν σε παθητική στάση, με το πρόσχημα ότι ο χρόνος δουλεύει γι’ αυτά.
Συμπερασματικά, τα σύγχρονα ανοικτά κόμματα αλλά και η κοινωνία οφείλουν να ενθαρρύνουν τη δράση και να στηρίζουν την αυτονομία των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Όμως σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να συνεχιστεί ο θρυμματισμός της έκφρασης και έλλειψη συντονισμού που υπάρχει σήμερα στον χώρο του εθελοντικού κινήματος, και η υποβάθμισή του σε απολίτικη συμπεριφορά. Γιατί αν τεθεί το ερώτημα ποιος τελικά ευνοείται από αυτόν τον κατακερματισμό και την έλλειψη δικτύωσης, η απάντηση είναι ότι ευνοείται ο σφετερισμός της εκπροσώπησης και η ολιγαρχία των μεγάλων οργανώσεων στον χώρο των ν της Κοινωνίας Πολιτών, που λειτουργούν καθαρά επιχειρηματικά – επαγγελματικά και θέλουν να είναι προνομιακοί συνομιλητές με την πολιτική ηγεσία εις βάρος της πλειονότητας των συλλογικών οργανώσεων.
Μ’ αυτήν την άποψη, δεν υποβαθμίζεται ο θετικός ρόλος που μπορούν να έχουν οι μεγάλες και διεθνείς Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, ακόμα και οι επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν την εταιρική ευθύνη. Απλά επισημαίνεται ότι σε ένα ανοικτό κόμμα δεν μπορεί οι μονοπωλιακές καταστάσεις να είναι οι μοναδικοί συνομιλητές στην αντιπροσώπευση και στην διαβούλευση. Η επιδίωξη δημιουργικών σχέσεων θα πρέπει να έχει σαν προσανατολισμό να εκφράσει το σύνολο των εθελοντικών οργανώσεων και να δικτυώσει οριζόντια την επικοινωνία όλων, προσφέροντας την οργανωτική δικτύωση των κομμάτων στην υπηρεσία της αυτόνομης ανάπτυξης του εθελοντικού κινήματος, προοπτική που συμβαδίζει με το πρόταγμα της ενίσχυσης της κοινωνικής δημοκρατίας.
ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ (Μ.Κ.Ο.)
ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ
Η επέκταση της δραστηριότητας των Μ.Κ.Ο. σε παγκόσμια κλίμακα δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορα τα κόμματα και τις κυβερνήσεις, που νιώθουν ολοένα και περισσότερο τις αντανακλάσεις αυτής της δραστηριότητας στο πολιτικό επίπεδο. Από την μία μεριά το πνεύμα της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, που πρεσβεύουν σε μεγάλο βαθμό αυτές οι οργανώσεις και που διεγείρει την κοινωνία και από την άλλη η ανάπτυξη του τρίτου τομέα της οικονομίας που προκύπτει από την δραστηριότητά τους αναγκάζουν τα κόμματα να συζητήσουν τις σχέσεις που θέλουν να έχουν με αυτές τις Μ.Κ.Ο., αλλά και το επίπεδο συνεργασίας που είναι αναγκαίο για την αποτελεσματικότητά τους.
Αναφερόμαστε στον εθελοντισμό ως δημιουργική σχέση και κινητήρια δύναμη στον εμπλουτισμό της πολιτικής των κομμάτων, γιατί οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στον 21ο αιώνα αναμένεται να έχουν την σημασία που είχε ο συνδικαλισμός στον 20ο αιώνα.
Υπάρχουν όμως αντινομίες και αμοιβαία καχυποψία στις σχέσεις κομμάτων και Μ.Κ.Ο., γεγονός που δυσχεραίνει την πρόοδο αυτών των σχέσεων, και πρέπει να τις εξηγήσουμε, πριν καταλήξουμε σε πρακτικές προτάσεις.
Στις Μ.Κ.Ο., παρά την έκταση του φαινομένου και την σημασία του, υπάρχει ένας κατακερματισμός της έκφρασης, μέσα από ένα τεράστιο μωσαϊκό της εθελοντικής δράσης, χωρίς την απαραίτητη δικτύωση και επικοινωνία μεταξύ τους, ο οποίος μειώνει δυσανάλογα την πολιτική σημασία των οργανώσεων αυτών. Αυτό το γεγονός παρουσιάζει και το μειονέκτημα, σε σχέση με το πολιτικό κόμμα, ότι δεν ενοποιεί τις δυνάμεις που έχουν ως όραμα την Κοινωνία των Πολιτών.
Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα μέχρι τώρα παρουσιάζονται ενοποιημένα στις επιδιώξεις τους μόνο σε σχέση με το κράτος και την εξουσία και όχι σε σχέση με το εθελοντικό κίνημα. Στα κόμματα αντικειμενικά έχουμε μια δικτύωση κρατικών στελεχών, μια δικτύωση στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του συνδικαλισμού και απουσία δικτύωσης στελεχών που ασχολούνται με τις εθελοντικές οργανώσεις. Αυτό το μεγάλο έλλειμμα στην δικτύωση και την επικοινωνία θα πρέπει κατ’ αρχήν να καλυφθεί.
Ας μην ξεχνάμε ότι το κόμμα ιστορικά είναι ένας θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ενώ οι Μ.Κ.Ο. ανταποκρίνονται περισσότερο στην Κοινωνία των Πολιτών. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να επιτευχθεί μια ενότητα αντιθέτων και αυτό απαιτεί βαθιά τομή και επεξεργασία στα σύγχρονα πολιτικά συστήματα.
Η σύζευξη, αν και είναι εκ των πραγμάτων αναγκαία, είναι ταυτοχρόνως και επαναστατική, γιατί τα κόμματα πρέπει να σεβαστούν την αυτονομία των Μ.Κ.Ο. και να μην τις υποτάξουν στην κρατικίστικη και αντιπροσωπευτική λογική που έχουν τα στελέχη τους, αποδεχόμενα τον αυτοπεριορισμό τους. Διαφορετικά, δεν μπορεί να υπάρξει γόνιμη αλληλεπίδραση των δύο θεσμών και ιστορικών φαινομένων.
Η παραδοσιακή λογική, που απλά υιοθετεί οργανωτικά ένα κόμμα, αφομοιώνοντας ένα μέρος των αυτόνομων κινήσεων και τέλος οικειοποιούμενο μια καινούργια τάση της κοινωνίας, όπως είναι η ανάπτυξη των Μ.Κ.Ο., μπορεί να αποφέρει πρόσκαιρα οργανωτικά οφέλη στα κόμματα, αλλά δεν έχει μακρόπνοη προοπτική, γιατί θα ξεσπάσουν αργά ή γρήγορα εσωτερικές αντιθέσεις που θα θέσουν σε δοκιμασία την σχέση, εάν η σχέση περιοριστεί στα πλαίσια των «πελατειακών σχέσεων» του κομματικού κρατισμού.
Οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων δημιουργικών σχέσεων κομμάτων και Μ.Κ.Ο. πρέπει να έχουν βασική πυξίδα την ενίσχυση της αυτονομίας των Μ.Κ.Ο., ως συστατικό στοιχείο της συμμετοχικής δημοκρατίας και της ύπαρξης του εθελοντισμού, και εμμέσως μόνο πρέπει να επιδιώκεται η πολιτική και οργανωτική ανταποδοτικότητα, ως αποτέλεσμα προσφοράς μέσα από κοινότητες ιδεών και γνώσης.
Άρα, για την Ελλάδα και όπως έχουν σήμερα οι συνθήκες, θα πρέπει να θέσουμε ορισμένους άξονες πολιτικής, που είναι:
Ενίσχυση της δικτύωσης και της οριζόντιας επικοινωνίας των Μ.Κ.Ο., την οποία έχουν ανάγκη.
Δημιουργία ανεξάρτητης αρχής πιστοποίησης των Μ.Κ.Ο. στην Ελλάδα. Όχι στην κομματική και κρατική πιστοποίηση, την οποία απορρίπτουν άλλωστε οι ίδιες οι Μ.Κ.Ο.
Τα κόμματα, από την πλευρά τους, μπορούν να οργανώσουν περιφερειακά παρατηρητήρια και δεξαμενές σκέψης για την ενίσχυση του έργου των Μ.Κ.Ο., χωρίς όμως την οργανωτική χειραγώγηση.
Παρ’ όλα τα πιθανά προβλήματα, πρέπει να πούμε ναι σε μια θαρραλέα οργανωτική πολιτική του κόμματος, υποστηρικτική για τις Μ.Κ.Ο.
Τονίζουμε την υποστηρικτική σχέση και όχι κορπορατιβιστική. Δεν μπορούμε ασφαλώς να αφαιρέσουμε από τα κόμματα το δικαίωμα να έχουν οργανωτικές καταστατικές διατάξεις για τις Μ.Κ.Ο., πρέπει όμως να οριοθετήσουμε τι είναι γόνιμο και τι προβληματικό.
Θεωρούμε ότι είναι θεμιτό και επιθυμητό να έχουν τα κόμματα, από την μεριά τους, και οργανωτικές στοχεύσεις μέσα στο αναπτυσσόμενο εθελοντικό κίνημα, κάτι που επιβάλλεται και από την ανταγωνιστικότητα των κομμάτων να επηρεάσουν κάθε κοινωνική ομάδα και σύνολο, και στην προκειμένη περίπτωση τις Μ.Κ.Ο, ανταγωνιστικότητα την οποία δεν θα αποφύγουμε στο άμεσο μέλλον, καθώς ήδη αρχίζουν να εμπλέκονται όλα τα κόμματα.
Δεν πρέπει να παραβλέψουμε όμως και τα προβλήματα, τα οποία θα ανακύψουν σε κάθε περίπτωση, εάν επικρατήσει η λογική του ελέγχου και της κομματικής πατερναλιστικής πιστοποίησης των υφιστάμενων οργανώσεων με τις κομματικοποιημένες Μ.Κ.Ο. Εδώ θα πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία οι παρενέργειες από την ανάδειξη νέων πελατειακών σχέσεων με συμπτώματα εξαρτημένων - από το κόμμα και το κράτος - Μ.Κ.Ο.
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η σύνδεση κομμάτων και Μ.Κ.Ο. και η σύζευξη δεν θα γίνει με κάποιον αυθόρμητο αυτοματισμό, όταν ωριμάσουν περισσότερο οι συνθήκες. Ασφαλώς, τα κόμματα θα πρέπει να φροντίσουν για την δημιουργία ενός μεγαλύτερου και πιο γόνιμου πολιτικού περιβάλλοντος με ποιοτικές και καινοτόμες πολιτικές στον χώρο των Μ.Κ.Ο.
Αυτές όμως οι πολιτικές θα πρέπει να περιορίζονται στην οργανωτική επικοινωνία και την επιμόρφωση και να μην καταλήγουν στον παραδοσιακό εκλογοθηρικό χαρακτήρα, γιατί διαφορετικά θα γίνουν απωθητικές και για τις Μ.Κ.Ο. και για την κοινωνία.
Προτείνεται με άλλα λόγια η μέση οδός. Όχι στον κορπορατιβισμό και τον πατερναλιστικό ρόλο των κομμάτων, όχι όμως και στην παθητική στάση, με το πρόσχημα ότι ο χρόνος δουλεύει για μας, με προοδευτική ανακλαστικότητα υπέρ της συνεργασίας των κομμάτων με τις Μ.Κ.Ο. Η συνεργασία, για να αναπτυχθεί, απαιτεί το κατάλληλο πολιτικό περιβάλλον, επεξεργασία θέσεων και υποστηρικτικές δομές.
Συμπερασματικά
Στα σύγχρονα ανοικτά κόμματα στην κοινωνία, ταιριάζει η υποστήριξη της αυτονομίας των Μ.Κ.Ο. και ο στόχος της ανεξάρτητης αρχής πιστοποίησης. Όχι όμως και η απολίτικη συμπεριφορά, ο θρυμματισμός της έκφρασης και η έλλειψη συντονισμού που υπάρχει σήμερα στον χώρο του εθελοντικού κινήματος στην Ελλάδα. Γιατί αν θέσουμε το ερώτημα ποιος ευνοείται από αυτόν τον κατακερματισμό και την έλλειψη δικτύωσης, η απάντηση είναι ότι ευνοείται ο σφετερισμός της εκπροσώπησης και μια ολιγαρχία στον χώρο των Μ.Κ.Ο. των μεγάλων οργανώσεων, που λειτουργούν καθαρά επιχειρηματικά – επαγγελματικά και θέλουν να είναι προνομιακοί συνομιλητές με την πολιτική ηγεσία εις βάρος της πλειονότητας των συλλογικών οργανώσεων.
Δεν υποβαθμίζουμε με αυτήν την άποψη τον θετικό ρόλο που μπορούν να έχουν οι μεγάλες και διεθνείς Μ.Κ.Ο., ακόμα και οι επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν την εταιρική ευθύνη. Απλά επισημαίνουμε ότι δεν μπορεί να είναι αποδεκτές σε ένα ανοικτό κόμμα οι μονοπωλιακές καταστάσεις στην αντιπροσώπευση και στην διαβούλευση.
Η επιδίωξη λοιπόν δημιουργικών σχέσεων θα πρέπει να έχει προσανατολισμό να εκφράσει το σύνολο των εθελοντικών οργανώσεων, την δικτύωση και την οριζόντια επικοινωνία όλων, προσφέροντας την οργανωτική δικτύωση των κομμάτων στην υπηρεσία της αυτόνομης ανάπτυξης του εθελοντικού κινήματος στην Ελλάδα. Αυτή η προοπτική συμβαδίζει με το πρόταγμα της ενίσχυσης της κοινωνικής δημοκρατίας.
Ενα νομοσχέδιο κομμένο ραμμένο στα μέτρα των συντεχνιών της εκπαίδευσης και όχι στις ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας.
από τον Vasilis Taktikos, Κυριακή, 11 Ιούλιος 2010 στις 11:58 μ.μ.
Το νομοσχέδιο για την «δια βίου μάθηση»με την φιλοσοφία την οποία παρουσιάζεται στη διαβούλευση από το Υπουργείο Παιδείας, τα θεσμικά, διοικητικά και οικονομικά εργαλεία τα οποία προτείνει στην ουσία είναι μια προέκταση της τυπικής κρατικής και ιδιωτικής εκπαίδευσης.
Ελάχιστη σχέση έχει να κάνει με την εξωσχολική βιωματική μάθηση την οποία θα έπρεπε να υπηρετεί, σύμφωνα με αντικειμενική έννοια του όρου και με αυτή που αποδίδεται στις κοινοτικές οδηγίες και έχουν σχέση με την χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού κοινωνικού ταμείου.
Η «δια βίου μάθηση» δεν μπορεί να έχει επίκεντρο το σχολείο αλλά την μάθηση που συντελείται επί του έργου στην παραγωγή και την δράση των επιχειρήσεων και των κοινωνικών φορέων εκεί που συνδέεται η θεωρία με την πράξη και την βιωματική εμπειρία. Η «δια βίου μάθηση» είναι η διαρκής βιωματική μάθηση. Δεν είναι για παράδειγμα το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας δια βίου μάθηση αλλά απλά σχολείο δεύτερης ευκαιρίας.
Ένα ετεροχρονισμένο δηλ. σχολείο σε σχέση με την ηλικία του μαθητή. Δεν είναι τα ΙΕΚ δια βίου μάθηση αλλά απλά ένας άλλος τύπου σχολείου.
Το νομοσχέδιο ταυτίζει δυό έννοιες και δυο μαθησιακές διαδικασίες που εκ των πραγμάτων δεν ταυτίζονται. Λέει το νομοσχέδιο:
Κατά συνέπεια η δια βίου μάθηση συμπεριλαμβάνει την Προσχολική Αγωγή, την
Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, την Επαγγελματική Εκπαίδευση, την
Ανώτατη Εκπαίδευση, την Αρχική και τη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση, τη
Γενική Εκπαίδευση Ενηλίκων, καθώς και όλες τις μορφές άτυπης μάθησης εκτός
εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Είναι προφανές σύμφωνα με αυτή την διατύπωση η ταύτιση των δυο εννοιών σε τέτοιο βαθμό που αναρωτιέται κανείς σε τι χρειάζεται ο νέος τίτλος και μάλιστα και ως τίτλος του Υπουργείου αφού πρόκειται μόνον για την επέκταση του υφιστάμενου συστήματος σχολικής εκπαίδευσης. Η αναφορά και μόνον και όλες τις μορφές άτυπης μάθησης εκτός εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δεν αναιρεί τον αποπροσανατολισμό και την στρέβλωση που επιχειρείται.
Διότι πουθενά στο νομοσχέδιο αυτό δεν εξυπηρετούνται στόχοι της ουσιαστικής δια βίου μάθησης σε τομείς που έχει ανάγκη Ελληνική κοινωνία και οικονομία και απασχόληση. Πουθενά δεν εξυπηρετούνται οι στόχοι της πράσινης ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής υπευθυνότητας εν γένει αφού στη πραγματικότητα οι φορείς που θα μπορούσαν αντικειμενικά να υλοποιήσουν ανάλογα προγράμματα δεν προβλέπονται η στην πράξη εξαιρούνται από ένα σύστημα άκαμπτων πιστοποιήσεων. Με αυτή τη σπουδή βγάζει έντεχνα έξω τον ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ενώ στη ουσία επεκτείνει και εξασφαλίζει το κλειστό επάγγελμα των εκπαιδευτικών σε μια εποχή που η Ε.Ε.πιέζει στο περιορισμό τους ενώ απαιτεί τον ενεργότερο ρόλο της ΚτΠ.
Ετσι, είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο κομμένο ραμμένο στα μέτρα των συντεχνιών της εκπαίδευσης και όχι στις ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας.
Το νομοσχέδιο βέβαια αναφέρεται στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της περιφέρειας στο σχεδιασμό αλλά αυτό θυμίζει περισσότερο τον ρόλο που έχει και σήμερα η Τ.Α επι των κτιρίων και την φροντίδα των υλικών υποδομών και καμία δικαιοδοσία για την ουσία της ανάπτυξης της παιδείας.
Το νομοσχέδιο εάν είχε την πρόθεση να υπηρετήσει πραγματικά την δια βίου μάθηση και όχι την προσχηματική για την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων του ΕΚΤ από τις κρατικές συντεχνίες όπως γίνεται μέχρι σήμερα καταχρηστικά, θα έπρεπε να ενθαρρύνει να αναγνωρίζει και να προωθεί την αυτοργάνωση όλων των κοινωνικών φορέων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Να στηρίξει εκείνους τους φορείς που έχουν αντικείμενο και δράση επιμορφωτικού έργου να συμμετάσχουν σε προγράμματα που θα αξιολογούνται κάθε φορά με στους και μετρήσιμα παραδοτέα, οπως κάνει η ίδια η Ε.Ε. και όχι δημιουργώντας νέα κατεστημένα κλειστών επαγγελμάτων και πέραν της σχολικής εκπαίδευσης. Η δια βίου μάθηση είναι μια άλλη δυναμική εξελικτική διαδικασία για την κοινωνία εκτός των στενών ορίων του κράτους. Για αυτό και η «σύμπραξη» ΜΚΟ. θα υπερασπιστεί το ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη δια βίου μάθηση με παράλληλη αναφορά στα αμόδια όργανα της Ε,Ε εάν δεν προβλεφθεί ρητά τελικά ο ρόλος των μκο .
Για την «σύμπραξη» ΜΚΟ
Βασίλης Τακτικός
Σχέδιο: Σύμπραξης Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ για τον εθελοντισμό και το περιβάλλον στο πλαίσιο «Καλλικράτης»
Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο ζούμε την διαδικασία της αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης στο πλαίσιο «Καλλικράτης» που εισάγει για πρώτη φορά θεσμούς κοινών δράσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τις ΜΚΟ για τον εθελοντισμό και το περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις για να δοκιμαστούν στην πράξη κοινές δράσεις Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ για τις αποκαλούμενες κοινωνικές συμπράξεις σε τοπικό επίπεδο για την συμμετοχική δημοκρατία και την αειφόρο ανάπτυξη.
Ειδικότερα, το σχέδιο αφορά στη “μοντελοποίηση” με εγχειρίδιο και κανονισμούς για την συνεργασία των υπό ίδρυση γραφείων εθελοντισμού και περιβάλλοντος των Δήμων που προβλέπει το νομοσχέδιο “Καλλικράτης” με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών.
Αφορά την διοργάνωση επικοινωνιακών γεγονότων και την δημιουργία πακέτου καλών πρακτικών για την διαβούλευση σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ. Επίσης αφορά την πολλαπλασιαστικότητα ενός σχεδίου καλών πρακτικών οριζόντιας συνεργασίας το οποίο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία πιλοτικά, σε μικρή κλίμακα κυρίως, σε δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης από τις συμμετέχουσες στο πρόγραμμα οργανώσεις σε συνεργασία με φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Παράλληλα, το σχέδιο αποσκοπεί στην εξέλιξη ενός ολοκληρωμένου “μοντέλου περιβαλλοντικών εκθέσεων” και συμμετοχής των ενεργών πολιτών σε δράσεις για τις πράσινες πόλεις.
Στο πλαίσιο αυτό το άτυπο «Δίκτυο Σύμπραξης ΜΚΟ» που συγκροτείται από 120 οργανώσεις έχει ξεκινήσει διαβούλευση και συνεργασία για την συμμετοχή των ΜΚΟ στα γραφεία περιβάλλοντος και εθελοντισμού που οφείλει να ιδρύσει κάθε Δήμος, σύμφωνα με το πρόγραμμα της διοικητικής μεταρρύθμισης του σχεδίου “Καλλικράτης”. Η συνεργασία αυτή αποβλέπει:
Στην συγκρότηση κοινών επιτροπών σε κάθε Δήμο με τις ΜΚΟ
Στην διαβούλευση και τον δημοκρατικό προγραμματισμό δράσεων για τον εθελοντισμό και το περιβάλλον.
Στην προώθηση σε τοπικό επίπεδο των συμμετοχικών διαδικασιών και του εθελοντισμού για τον προσανατολισμό της τοπικής κοινωνίας στις πράσινες πολιτικές, την πράσινη επιχειρηματικότητα και την κοινωνική οικονομία.
Το σχέδιο εξασφαλίζει την οργανωμένη μελέτη και παρουσίαση σύγχρονων θεματικών για τον εθελοντισμό, το αστικό περιβάλλον, τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαβούλευση και στη δια βίου μάθηση με συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα παρεμβάσεων.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το σχέδιο έχει γίνει θερμής υποδοχής από αρκετούς Δήμους στην Ελλάδα και για το σκοπό αυτό, έχουν ήδη υπογραφεί 17 μνημόνια συνεργασίας με Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών με στόχο την καθιέρωση της συμμετοχικής Δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο σε θέματα περιβάλλοντος και εθελοντισμού. Επιπλέον έχει γίνει συνείδηση ότι πέρα από τις νομοθετικές ρυθμίσεις χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο συνεργασίας τόσο σε κεντρικό επίπεδο με την ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) όσο και σε τοπικό επίπεδο με τους Δήμους για την συγκρότηση του απαραίτητου κοινωνικού κεφαλαίου για να λειτουργήσει η προσδοκία της Συμμετοχικής Δημοκρατίας στην πράξη.
Έτσι, σε κεντρικό επίπεδο προτείνεται ένα γραφείο διασύνδεσης της ΚΕΔΚΕ με τις ΜΚΟ για τον συντονισμό της διαβούλευσης την πληροφόρηση για θέματα περιβάλλοντος, πράσινης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, αλλά και συντονισμό δράσεων σε τοπικό επίπεδο προτείνεται μια μικτή επιτροπή συμπράξεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εθελοντικών ομάδων που θα συντονίζεται από το γραφείο περιβάλλοντος και εθελοντισμού των Δήμων. Μεταξύ άλλων θα λειτουργήσει σχετικό Internet Portal για τη διαρκή πληροφόρηση των γραφείων εθελοντισμού και περιβάλλοντος και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.
Πρόκειται για ένα αειφόρο σχέδιο δράσης, το οποίο αφενός εξυπηρετεί τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και αναπτυξιακούς στόχους των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αφετέρου ικανοποιεί τους στόχους της επικοινωνιακής στρατηγικής τους.
Ένα από τα βασικά προβλήματα που έχουν να αντιμετωπιστούν είναι το κλίμα της αμοιβαίας καχυποψίας που υπάρχει μεταξύ Δήμων και ορισμένων αταβιστικών ΜΚΟ που έχουν ενοχλήσει τους Δήμους στο παρελθόν εξαιτίας των καταγγελιών που έχουν γίνει για περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα. Για να περάσουμε από το κλίμα καχυποψίας στη αμοιβαία εμπιστοσύνη χρειάζονται κοινές δράσεις, μεταξύ φορέων της ΤΑ και ΜΚΟ, όπως είναι τα διαδραστικά επικοινωνιακά τοπικά συνέδρια και γεγονότα (π.χ. εκθέσεις περιβάλλοντος). Επίσης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τα μητρώα και την πιστοποίηση των ΜΚΟ από την πολιτεία που είναι σε εκκρεμότητα και σε αυτό είναι η σημαντική η οργάνωση του γραφείου διασύνδεσης της ΚΕΔΚΕ.
Τέλος το πρόγραμμα έχει να αντιμετωπίσει την αδράνεια που παρατηρείται όταν γίνεται μια νομοθετική μεταρρύθμιση στο πεδίο εφαρμογής μέχρι να κινητοποιηθούν οι εμπλεκόμενοι φορείς ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των ενεργών πολιτών για την εφαρμογή στην πράξη των νομοθετικών ρυθμίσεων.
Το νέο πεδίο εμπιστοσύνης
Οι οργανώσεων της ΚτΠ ως χώρος της ανθρώπινης έκφρασης και δραστηριότητας συγκροτούν τρεις βασικές αξίες του κοινωνικού κεφαλαίου: εμπιστοσύνη, συνεργασία, αλληλεγγύη, και εμπνέεται από τις ανθρωπιστικές αξίες της εθελοντικής προσφοράς για οικολογική και κοινοτική δράση.
Τι προτείνουμε ως σύμπραξη συλλογικοτήτων και κοινωνικών Δικτύων ….
Η ενότητα των προσπαθειών, για την συνεργασία, την ομοσπονδιοποίηση και την δικτύωση μεταξύ των τοπικών εθελοντικών οργανώσεων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Παράλληλα, ο συντονισμό της δράσης των άτυπων κοινωνικών δικτύων για τη βελτίωση των συστημάτων υγείας, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την απασχόληση, την ανθρωπιστική βοήθεια, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την προστασία των καταναλωτών.
Σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της εταιρείας είναι να λειτουργήσει ως ενδιάμεσος φορέας προς τους φορείς υλοποίησης, τους Ο.Τ.Α., τις ιδιωτικές εταιρείες και τις συλλογικές οργανώσεις και Μ.Κ.Ο., δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την κινητοποίηση ανθρώπινων πόρων και δημιουργία ανθρώπινου κεφαλαίου σε κάθε περιοχή παρέμβασης.
Η δημιουργία υποστηρικτικών δομών συμβουλευτικής δικτύωσης για όλους τους μη κερδοσκοπικούς φορείς που χρειάζονται τεχνική υποστήριξη και συνέργειες προκειμένου να διαμορφώσουν και να υλοποιήσουν σχέδια δράσης και προγράμματα που αναφέρονται στους παραπάνω θεμελιώδεις σκοπούς.
Η οργάνωση και συγκρότηση του εθελοντισμού ως προϋπόθεση κοινωνικού κεφαλαίου για την ίδρυση ηθικής τράπεζας και αναπτυξιακών εταιρειών νέου τύπου με επίκεντρο τις κοινωνικές συμπράξεις και την αλληλέγγυα οικονομία για την πράσινη ανάπτυξη.
Η προώθηση της δια βίου μάθησης, της τηλεκπαίδευσης, της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και των ανθρωπιστικών σπουδών.
Να συμβάλλει στη διαφάνεια της κατανομής κρατικών και ευρωπαϊκών πόρων και προγραμμάτων που αφορούν τις ΜΚΟ με αντικειμενικά και αξιοκρατικά στοιχεία μέσα από τη γνήσια εκπροσώπηση χωρίς κοινωνικούς και πολιτικούς αποκλεισμούς.
Να εκπροσωπεί τους εθελοντές της Χώρας και τις οργανώσεις τους, σε όλα τα γενικής φύσης μορφωτικού, τεχνικού, διοικητικού, οικονομικού, πολιτιστικού, δημοκρατικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος ζητήματα, που αφορούν στη βελτίωση της θέσης των πολιτών.
Να αναδεικνύει θέματα διαφάνειας και ορθολογικής διαχείρισης των δημόσιων πόρων του πολίτη.
Αυτο-οργάνωση της κοινωνίας για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο
Σύμφωνα με τα παραπάνω, προκειμένου να δημιουργηθούν οι πραγματικές κοινωνικές προϋποθέσεις για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, είναι απαραίτητη πρώτα από όλα η αυτο-οργάνωση της κοινωνίας.
Αντί των συνθημάτων της «Αλλαγής» που ακούσαμε τη δεκαετία του '80, του προτάγματος του εκσυγχρονισμού σ τη δεκαετία του '90 και της επανίδρυσης του κράτους που ακούσαμε τη δεκαετία του 2000, είναι καιρός να τεθεί το πρόταγμα της αυτο-οργάνωσης της κοινωνίας.
Αυτο-οργάνωση στην οικονομία και την επιχειρηματικότητα, αυτο-οργάνωση για την «πράσινη» ανάπτυξη και την κοινωνική οικονομία.
Αυτο-οργάνωση για τη συμμετοχική δημοκρατία, για τη δημιουργία νέων ευκαιριών και την ένταξη όλης της κοινωνίας στη συλλογική δημιουργία για την ενσωμάτωση της συλλογικής ευφυΐας στη σύγχρονη διακυβέρνηση.
Το μήνυμα είναι: κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη για όλους και τους μη προνομιούχους. Τους φτωχούς αγρότες, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, τους νέους, τις γυναίκες, τους κοινωνικά αποκλεισμένους, τους ενεργούς πολίτες. Και με τη συμμετοχή όλων των συλλογικών οργανώσεων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Μπροστά στη πρωτόγνωρη παγκόσμια απειλή περιβαλλοντικής υποβάθμισης, διογκούμενης φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους αδύναμους κρίκους της αλυσίδας. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε την λεηλασία του μέλλοντος..
Την βιόσφαιρα που δυσφορεί και εκπέμπει σήματα κινδύνου.
όλους . Η λύση δεν είναι άλλη παρά η ανάπτυξη άμεσα της Κοινωνικής και Πράσινης Οικονομίας ως αντίδοτο αυτής της κατάστασης.
Δεν είναι μόνον το δημοσιοοικονομικό έλλειμμα της χώρας που μας πάει πίσω ως κοινωνία. Είναι και "δεξαμενές σκέψεις" και γνώσης που είναι θολές Παρά τον τεράστιο όγκο πληροφοριών έχουμε ένδεια συνθετικής σκέψης γεγονός, που συμβαίνει από τον κατακερματισμό, τον ετεροπροσδιορισμό, και την ετοιματζίδικη πνευματική τροφή. Είμαστε και σε αυτό το τομέα ότι "τρώμε" και ότι καταναλώνουμε..
¨Ηλθε ο καιρός για να καταλάβουμε.. Θέλουμε δεν θέλουμε ότι, δεν αρκεί μόνον η οργάνωση του κράτους και η συντεχνιακή οργάνωση της κοινωνίας. Το φάσμα της απειλούμενης χρεοκοπίας των οικονομιών είναι δικό τους προϊόν ,καθώς και της επιστήμης της κερδοσκοπίας. Χρειάζεται και μια νέα επιστήμη για τη καταπολέμηση της φτώχειας.¨ Ενας νέος διαφωτισμός για αυτό που οφείλουμε να κάνουμε ως κάτοικοι του πλανήτη αλλά και της πόλης μας.
Το έλλειμμα της κοινωνικής υπευθυνότητας των πολιτών να συμμετάσχουν στα κοινά είναι αυτό που επιτρέπει στην κάθε εξουσία να αυθαιρετεί και να υπερβαίνει την εντολή που έχει δια μέσω των εκλογών από το λαό.
Στο άμεσο μέλλον, χωρίς την μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ήπιες μορφές ενέργειας, το επακόλουθο της ενεργειακής κρίσης και η κατάρρευση των συστημάτων, θα είναι ο χειρότερος εφιάλτης στην παγκόσμια κοινωνία, με αλυσιδωτές επιδράσεις και στην παγκόσμια οικονομία. Η γεωγραφική ανισοκατανομή των ενεργειακών πόρων του πετρελαίου και φυσικού αερίου, είναι το σύνδρομο μιας παγκόσμιας ιδεολογικής ηγεμονίας της οικονομικής ολιγαρχίας, που για τη διατήρηση των προνομιών της, θέτει σε κίνδυνο ολόκληρο τον πλανήτη, μέσα από ένα σύστημα εξουσίας που ελέγχεται από τα μονοπωλιακά συμφέροντα. Αυτό αναγκαστικά αλλάξει και θα αλλάξει περισσότερο επιτακτικά στο μέλλον. Στην παρούσα ιστορική φάση, η δικαιότερη κατανομή των ενεργειακών πόρων δεν είναι μόνο ζήτημα ηθικής επιταγής, αλλά και τρόπος αντιμετώπισης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και φτώχειας ως απειλής που εκδηλώνεται αυτό τον καιρό στη μητρόπολη του συστήματος στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα με το φάσμα της πτώχευσης.
Οι πολιτικές για το αστικό περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη δεν γίνονται σε αυτόματο πιλότο. Χρειάζονται τα κοινωνικά δίκτυα και η προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στη βάση να γίνει πράξη η πράσινη ανάπτυξη με δημιουργικές πρωτοβουλίες
Για παράδειγμα η εξοικονόμηση της ενέργειας που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αντιρρύπανση και η ανακύκλωση απαιτούν την ενεργοποίηση του πολίτη και των περιβαλλοντικών οργανώσεων πριν από κάθε άλλη ενέργεια για να γίνει προτεραιότητα.
Το ίδιο ισχύει όταν θέλουμε να ενισχύσουμε πολικές για το αστικό πράσινο, π.χ. πράσινες στέγες, κοινόχρηστους χώρους, κτλ.
Τα δάση για παράδειγμα μέσω της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας μπορούν να τα φροντίζουν οι ίδιες οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών σε συνεργασία με τους εθελοντές πολίτες.
Η άλλη απειλή είναι η κλιματική αλλαγή, και εδώ τον πρώτο λόγο έχουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Η λύση δεν είναι απλά η σύνθεση μιας μικτής οικονομίας, κράτους και αγοράς, αλλά η σύνθεση κράτους αγοράς, και κοινωνικής οικονομίας των ενεργών πολιτών, για την αυτο-ρύθμιση της οικονομικής προνοιακής πολιτικής.
Η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία στη βάση της ενεργοποίησης της κοινωνίας των πολιτών δεν είναι πια μια ουτοπία. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υλοποιούν την αλληλέγγυα οικονομία. Εργάζονται και καταναλώνουν για την ευημερία των ίδιων και των συνανθρώπων τους, και όχι για το κέρδος.
Συνεταιριστικές τράπεζες και επιχειρήσεις, τράπεζες χρόνου, συστήματα μη χρηματικών ανταλλαγών, κοινωνικές επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας και κάθε λογής δραστηριότητες πολλαπλασιάζονται με το χρόνο.
Το παράδειγμα της «Ηθικής Τράπεζας» στην Ιταλία, είναι μια προοπτική που συζητείται με πολύ ενδιαφέρον τελευταία στους κόλπους των ελληνικών μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Θα μπορούσε, μάλιστα, να γίνει και ιδανικός κοινός στόχος ως ενοποιητικός παράγοντας κοινής δράσης και προσπάθειας για την υποδομή και την εξέλιξη της αυτονομίας των Μ.Κ.Ο., στο πλαίσιο της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας στην Ελλάδα και θεωρείται εφικτός στόχος, εφόσον λειτουργεί ήδη με επιτυχία σε άλλες χώρες.
Η οικονομία αυτή εν μέρει έχει καταμετρηθεί σ' όλα της τα μεγέθη. Ωστόσο, καθώς προοδεύουν στα οικονομικά και πολιτισμικά πεδία αυτής της επανάστασης, τα δίκτυα αλληλεγγύης θα προοδεύουν επίσης και στη σφαίρα της πολιτικής - μετασχηματίζοντας το Κράτος, δημιουργώντας και ενισχύοντας μηχανισμούς λαϊκής συμμετοχής.
Οι τεχνολογίες πληροφορικής που επιτρέπουν τη διασύνδεση των πολυποίκιλων οργανώσεων πολιτών (Μ.Κ.Ο.) τείνουν να γίνουν ρυθμιστικός παράγοντας για το Κράτος και τη δημόσια σφαίρα. Αυτό ανοίγει τη δυνατότητα νέων διαδικασιών και μηχανισμών διακυβέρνησης και από κοινού διαχείρισης, που μπορούν να προκύψουν από τα συνδυασμένα αποτελέσματα των συμμετοχικών διαδικασιών στην πολιτισμική σφαίρα, με τις συνεργατικές αλληλέγγυες οικονομικές διαδικασίες να αποτελούν την υλική βάση της κοινωνικής οικονομίας.
Για το φαινόμενο αυτό, ο παγκοσμίου φήμης Αμερικανός στοχαστής J. RIFKIN διατυπώνει:
«Η κοινωνία των πολιτών είναι ο τόπος συνάντησης για την αναπαραγωγή της κουλτούρας σε όλες της τις μορφές. Είναι ο τόπος όπου οι άνθρωποι συμμετέχουν στο «βαθύ παιχνίδι» της δημιουργίας του κοινωνικού κεφαλαίου και κατασκευάζουν κώδικες και κανόνες συμπεριφοράς. Η κουλτούρα βρίσκεται εκεί όπου βασιλεύουν οι εγγενείς αξίες. Η κοινωνία των πολιτών είναι το φόρουμ όπου εκφράζεται η κουλτούρα και είναι ο αρχέγονος τομέας της ανθρώπινης ζωής.
Παρά τη σημασία που έχει η κοινωνία των πολιτών για την κοινωνική ζωή, αυτή η σφαίρα δραστηριότητας, στη μοντέρνα εποχή, περιθωριοποιήθηκε από τις δυνάμεις της αγοράς και την κυβέρνηση του έθνους-κράτους. Οικονομολόγοι και ηγέτες επιχειρήσεων, ιδιαίτερα, έφτασαν να βλέπουν την αγορά ως «πρώτο τη τάξει θεσμό στις ανθρώπινες υποθέσεις».
Οι πρωτοβουλίες της κοινωνικής οικονομίας μπορεί να μοιάζουν με κοινωφελείς οργανώσεις αλλά η διαφορά τους είναι ότι δεν στηρίζονται στις παραδοσιακές μεθόδους άντλησης πόρων από δωρεές, επιδοτήσεις κλπ. παρόλο που και αυτές οι πηγές είναι παρούσες στο χρηματοδοτικό μείγμα. Το κοινό γνώρισμά τους είναι ότι επιζητούν το κέρδος με σκοπό να προσφέρουν υπηρεσίες σε αντίθεση με τις παραδοσιακές επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες με σκοπό να βγάλουν κέρδος. Συχνά οι οργανώσεις της Κοινωνικής Οικονομίας παίρνουν την μορφή συνεργασιών μεταξύ του δημόσιου τομέα, τοπικών επιχειρήσεων και ΜΚΟ για να αντιμετωπίσουν τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα όπως τον κοινωνικό αποκλεισμό, την φτώχεια, την εγκληματικότητα, τις μειονότητες, τα ναρκωτικά. Η την μορφή της πράσινης επιχειρηματικότητας.
Οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην Κοινωνική Οικονομία είναι διαφόρων ειδών:
α. Επιχειρήσεις συνεταιριστικού τύπου (co-operatives). Πανευρωπαικά έχουν παρουσία κυρίως στον αγροτικό και τραπεζικό τομέα, στην παραγωγή, στη λιανική πώληση και στις υπηρεσίες
β. Τα διάφορα ταμεία αλληλοβοήθειας (Mutual Societies) με ιδιαίτερη παρουσία στην ασφάλεια υγείας και ζωής, στον τομέα των στεγαστικών δανείων κ. α.
γ. Ενώσεις και Εθελοντικά Σωματεία
δ. Ιδρύματα που χρηματοδοτούν έρευνα, τοπικά, εθνικά ή διεθνή έργα, την εθελοντική εργασία και την φροντίδα ασθενών και ηλικιωμένων.
ε. Κοινωνικές Επιχειρήσεις (Social Enterprises). Παίρνουν διάφορες μορφές και δραστηριοποιούνται κυρίως στους τομείς της κοινωνικής επανένταξης (π.χ.εκπαίδευση ανέργων) στις προσωπικές υπηρεσίες και στην τοπική ανάπτυξη μειονεκτικών περιοχών.
Εδώ μας διαφεύγει το νόημα και της σύνθεσης της ενότητας/της ηθικής, της κοινωνικής υπευθυνότητας και της κοινωνικής ωφελιμότητας που επιτυγχάνεται μέσα από την ανάπτυξη της μη κερδοσκοπικής οικονομίας. Η ανατροπή αυτής της κατάστασης μπορεί να γίνει μόνον όταν έχουν την γνώση και προπαντός το θάρρος να συνεργαστούν να συνεταιριστούν δημιουργώντας οι ίδιες κοινωνικές επιχειρήσεις, παραγωγικούς και καταναλωτικούς συνεταιρισμούς –συνεταιριστικές και ηθικές τράπεζες. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνον όπου υπάρχει ουσιώδης κοινωνική υπευθυνότητα. Αντίθετα όπου αυτή την ευθύνη αφήνεται στο κράτος η κοινωνία αποκλεισμένη από κάθε είδους εξουσία ακόμα και συνδικαλιστικής βρίσκεται σε δυσχερή θέση έναντι της επιτήδευσης των ειδημόνων, που διαβρώνουν την αυθεντική βούληση της Κ.τ.Π.
ΟΙ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Η μεγάλη σημασία της οριζόντιας επικοινωνίας και δικτύωσης των χιλιάδων εθελοντικών οργανώσεων στην Ελλάδα είναι ένα ζήτημα που μόλις τελευταία αναδεικνύεται στον δημόσιο διάλογο. Από την στιγμή που άρχισε αυτή η καθημερινή επικοινωνία, η συνεργασία και η ανταλλαγή ύλης μεταξύ των οργανώσεων, οι εξελίξεις είναι εντυπωσιακές. Η προοπτική ενός επικοινωνιακά ενοποιημένου χώρου συνεγείρει όχι μόνο τις ίδιες τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να αναζητήσουν νέα επίπεδα συνεργασίας, αλλά και ένα πλήθος από συλλογικότητες της ελληνικής κοινωνίας. Ο συνδυασμός μάλιστα επικοινωνιακής δράσης των εθελοντικών οργανώσεων με το δίκτυο περιφερειακών Μ.Μ.Ε. αναδεικνύει μια τεράστια κοινωνική δυναμική, η οποία δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη από τα πολιτικά κόμματα, που είναι αναγκασμένα πλέον να προσαρμοστούν στις νέα μορφές επικοινωνίας και συμμετοχικότητας των πολιτών.
Έχοντας την εμπειρία από το δίκτυο «ΑΝΑΔΡΑΣΗ» και τους «Εθελοντές Δημοσιογράφους για την Κοινωνία των Πολιτών», μπορούμε να ισχυριστούμε ότι αυτή η κινητικότητα αρχίζει να σπάει το μονοπώλιο της πολιτικής επικοινωνίας των κομμάτων.
Η οριζόντια επικοινωνία των εθελοντικών οργανώσεων, χωρίς πολιτικολογίες, εξουσιαστικές αναφορές και επιδιώξεις, διαμορφώνει μιαν άλλη συνιστώσα της πολιτικής των πολιτών, με κύρια πεδία αναφοράς τους θεσμούς αλληλεγγύης, την οικολογία, τον πολιτισμό, το κίνημα καταναλωτών και την κοινωνική οικονομία.
Φυσικά η πρωτογενής δυναμική αυτού του χώρου διαμορφώθηκε και πολλαπλασιάστηκε σταδιακά τα τελευταία 15 χρόνια, όταν χιλιάδες νέες οργανώσεις δημιουργήθηκαν και έχουν να επιδείξουν συγκεκριμένα αποτελέσματα στις τοπικές κοινωνίες. Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι μόλις τώρα αρχίζει η διαδικτυακή συνεργασία των επιμέρους θεματικών δικτύων με μια συνολική προοπτική.
Από την άλλη πλευρά δεν είναι τυχαίο ότι τελευταία οι ηγέτες των δυο μεγάλων κομμάτων αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την θεσμική συγκρότηση πολιτικής στον χώρο των εθελοντικών οργανώσεων.
Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός και υπουργός Πολιτισμού Κ. Καραμανλής ανακοίνωσε νέο οργανισμό στήριξης για τις εθελοντικές οργανώσεις, μια πράξη που έρχεται ως συνακόλουθο των προεκλογικών θέσεων της Ν.Δ. για την Κοινωνία των Πολιτών. Και να θυμίσουμε την φράση από την ομιλία του στις 26/2/2004 ότι «το κράτος αποδεικνύεται ανεπαρκές να ανταποκριθεί στη νέα πολύπλοκη πραγματικότητα». Δεσμεύτηκε δε τότε πως «οι Μ.Κ.Ο. θα αποτελέσουν συνεργάτη της κυβέρνησης της Ν.Δ.».
Πρόσφατα επίσης, μετά το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ο Γ. Παπανδρέου όρισε, για πρώτη φορά στο κόμμα του, τομέα εθελοντικών οργανώσεων και θεσμών αλληλεγγύης. Μια πράξη, η οποία είναι συνεπής με παλαιότερες δηλώσεις του ότι «η συμμετοχική δημοκρατία» αποτελεί στην ουσία το ιδεολογικό πλαίσιο για την συνύπαρξη και συνεργασία κομμάτων, κράτους και Μ.Κ.Ο.
Παρ’ όλο όμως τον προσανατολισμό των δύο ηγετών και τις σχετικές πολιτικές πράξεις τους, εκείνο που μπορούμε εδώ να σημειώσουμε είναι ότι μέχρι τώρα οι κομματικοί μηχανισμοί ουδόλως συμμερίζονται στην πράξη αυτόν τον προσανατολισμό, προσπαθώντας να διατηρήσουν το μονοπώλιο της πολιτικής εκπροσώπησης της κοινωνίας και την απόλυτη ηγεμονία στον δημόσιο χώρο. Γι’ αυτό, παρά τις εκφρασμένες προθέσεις, δεν μπορούν να υπάρξουν αυταπάτες ότι οι εθελοντικές οργανώσεις και η Κοινωνία των Πολιτών μπορούν να ενισχυθούν εκ των άνω, εάν δεν υπάρχει ταυτόχρονα συλλογική δημιουργία, κινητικότητα και οριζόντια επικοινωνία των εθελοντικών οργανώσεων εκ των κάτω.
Σε ένα επόμενο άρθρο θα αναλύσουμε πώς οι κομματικές γραφειοκρατίες και ο κρατισμός ακυρώνουν ακόμα και τις πιο αγαθές προθέσεις των ηγετών, όταν αυτές δεν συνοδεύονται από την διεκδικητικότητα και συμμετοχή της κοινωνικής βάσης. Σε αυτό εδώ μπορούμε να περιοριστούμε στην παρατήρηση της σημασίας των αντανακλάσεων της οριζόντιας επικοινωνίας των εθελοντικών οργανώσεων στο πολιτικό σύστημα, που εμφανίζεται τελευταία, ακριβώς όταν υφίσταται η ανάλογη κινητικότητα και πίεση της κοινωνίας εκ των κάτω. Και αυτό βέβαια δεν είναι τυχαίο, αλλά συνέπεια μιας άλλης στρατηγικής επικοινωνίας, που έχει σχέση με το όραμα της Κοινωνίας των Πολιτών, ένα όραμα που προωθείται μέσα από τον «Διαδικτυακό Επικοινωνιακό Σύνδεσμο Εθελοντικών Οργανώσεων (Δ.Ε.Σ.Ε.Ο.)»
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Ο.Κ.Π
Βασίλης Τακτικός
Πολιτών στη πράξη
Η μόχλευση
Το άθροισμα και η συντεταγμένη κοινωνία των πολιτών.
Τα πραγματικά δεδομένα που έχουμε σήμερα στη χώρα μας είμαι ένα μεγάλο άθροισμα οργανώσεων που λειτουργούν σ’ όλους τους τομείς αναφορά του εθελοντισμού, περιβάλλον θεσμούς αλληλεγγύης, πολιτισμού και δια βίου μάθησης με αναγνωρισμένα θετικά αποτελέσματα.
Τα αποτελέσματα όμως αυτά υπολείπονται των αυξανόμενων αναγκών της κοινωνίας σε θεσμούς αλληλεγγύης.
Το μεγάλο θεσμικό κενό που υπάρχει, τόσο στις σχέσεις μεταξύ αυτών των οργανώσεων με το κράτος που αποβαίνει εις βάρος της αποτελεσματικής διαχείρισης ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, όσο στις μεταξύ τους σχέσεις συνεργασίας των οργανώσεων της Κ. Τ. Π. είναι χαρακτηριστικό.
Το έλλειμμα αυτό επεκτείνεται και στην κατάρτιση στελεχών που διαχειρίζονται τον εθελοντισμό και στα κίνητρα για τον μη κερδοσκοπικό τομέα της οικονομίας.
Υπάρχει επίσης έλλειμμα αυθεντικής εκπροσώπησης των οργανώσεων της Κ. Τ. Π. τόσο προς το κράτος όσο και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έλλειμμα δημοκρατία δηλ. σε δευτεροβάθμιο επίπεδο οργάνωσης της Κ. Τ. Π.
Αυτά τα ελλείμματα προφανώς είναι μια ακόμη ένδειξη της αιτίας των άλλων μεγάλων οικονομικών ελλειμμάτων που αντιμετωπίζουμε ως χώρα αφού είναι αποδεδειγμένο ότι εκεί που υπάρχει έλλειμμα υπάρχει και μεγαλύτερη κρίση, αντίθετα εκεί που συναντάμε υψηλό επίπεδο οργάνωσης της Κ. Τ. Π. υπάρχουν και μικρότερα προβλήματα σε σχέση με την οικονομική κρίση.
Η συνδιάσκεψη έχει στόχο να θέσει ακριβώς αυτό το θέμα και να προτείνει οργανωτικές λύσεις προς τους κυβερνητικούς φορείς και τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα από τις οποίες αντιμετωπίζονται μακροχρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες.
Οργανωτικές λύσεις δια μέσου της οριζόντιας συνεργασίας των δικτύων με την τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε συντεταγμένα οι κοινωνικές δυνάμεις του εθελοντισμού και της μη κερδοσκοπικής οικονομίας να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και με την συμμετοχή τους να συμβάλλουν από την άλλη πλευρά στην αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων που μένουν ανενεργοί στην κοινωνική οικονομία.
Αλλά δεν απευθυνόμαστε μόνον προς το κράτος, απευθυνόμαστε στις ίδιες τις οργανώσεις της Κ.Τ.Π. και τις καλούμε να αυτοοργανωθούν σε τριτοβάθμιο επίπεδο. Σκοπός της αυτό-οργάνωσης του εθελοντισμού είναι όλοι εμείς που ενδιαφερόμαστε για τις καλές πρακτικές για το περιβάλλον και την κοινωνική αλληλεγγύη να δημιουργήσουμε σταγόνα-σταγόνα μια δεξαμενή κοινωνικού κεφαλαίου και κοινωνικής δύναμης που θα αλλάξει σε βάθος τα πράγματα που μας ενοχλούν στην καθημερινή ζωή και να υπηρετήσει ένα κοινωνικό όραμα συλλογικής δημιουργίας.
Η σημερινή συνδιάσκεψη είναι μια ευκαιρία “για να μιλήσουν και να ακουστούν όλοι” για να ξεκινήσει μια συντεταγμένη πορεία και να καταλήξει σε ένα συνέδριο θέσεων.
Στο πλαίσιο αυτό θα αναδειχθούν οι προτάσεις των οργανώσεων προς την πολιτεία αλλά και καλές πιλοτικές εφαρμογές που έχουν αναπτυχθεί μέσα από την οριζόντια συνεργασία.
Για να αντιμετωπίσουμε την εν γένει μεγάλη υστέρηση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας.
Μια υστέρηση η οποία η οποία αντανακλά ως δείκτης στην κοινωνική και οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα. Αυτό το δείκτη μπορούμε να τον αλλάξουμε με ορίζοντα δεκαετίας.
Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε πως όταν βάζαμε ως πρωταρχικό στόχο να μπούμε στη ΟΝΕ θα `έπρεπε να βάζουμε ταυτόχρονα στόχο να πιάσουμε το μέσο όρο κοινωνικής οικονομίας στην Ευρώπη.
¨Έτσι σήμερα δεν θα είχαμε υποστεί αυτή την καθίζηση ως χώρα.
Έχουμε δηλαδή να αντιμετωπίσουμε από τη μια μεριά τα κακώς κείμενα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης που διαπλέκεται με μια ελίτ προνομιούχων Μ.Κ.Ο. τον κατακερματισμό και το έλλειμμα γνήσιας εκπροσώπησης και, από την άλλη , υπάρχουν ορισμένες καλές πρακτικές που οφείλουμε να αναδείξουμε μέσα από αυτή την συνδιάσκεψη.
Θα πρέπει να αναδείξουμε το θεσμικό έλλειμμα σε σχέση με την κοινοτική νομοθεσία στο επίπεδο εκπροσώπησης αλλά και στην διαχείριση των κοινοτικών πόρων σε ότι αφορά στις Μ.Κ.Ο. καθώς είναι διαπιστωμένο πλέον ότι ένα μέρος των πόρων του Ε.Κ.Τ. που προορίζονται για τις Μ.Κ.Ο. της έπαιρνε το κράτος για να καλύψει άλλες ανάγκες.
Οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και κόμματα
Η επέκταση της δραστηριότητας των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών σε παγκόσμια κλίμακα δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορα τα κόμματα και τις κυβερνήσεις, που νιώθουν ολοένα και περισσότερο τις αντανακλάσεις αυτής της δραστηριότητας στο πολιτικό επίπεδο. Από την μία μεριά το πνεύμα της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, που πρεσβεύουν σε μεγάλο βαθμό αυτές οι οργανώσεις και διεγείρει την κοινωνία και από την άλλη η ανάπτυξη του τρίτου τομέα της οικονομίας που προκύπτει από την δραστηριότητά τους, αναγκάζουν τα κόμματα να συζητήσουν τις σχέσεις που θέλουν να έχουν με αυτές, αλλά και το επίπεδο συνεργασίας που είναι αναγκαίο για την αποτελεσματικότητά τους.
Υπάρχουν όμως αντινομίες και αμοιβαία καχυποψία στις σχέσεις κομμάτων και Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, γεγονός που δυσχεραίνει την πρόοδο αυτών των σχέσεων που πρέπει να τις διερευνήσουμε.
Στις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, παρά την έκταση του φαινομένου και την σημασία του υπάρχει, όπως είδαμε, κατακερματισμός της έκφρασης, μέσα από ένα τεράστιο μωσαϊκό εθελοντικής δράσης, χωρίς την απαραίτητη δικτύωση και επικοινωνία μεταξύ τους. Ο κατακερματισμός αυτός, τελικά, μειώνει δυσανάλογα την πολιτική σημασία των οργανώσεων διότι δεν ενοποιεί ούτε καν τα υποσύνολα με κοινό όραμα και στόχο. Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα έχουν τη τάση, τουλάχιστον μέχρι τώρα, να παρουσιάζονται ενοποιημένα στις επιδιώξεις τους σε σχέση με το κράτος και την εξουσία υποβαθμίζοντας το εθελοντικό κίνημα αφού προκρίνεται η έντονη δικτύωση με κρατικά στελέχη, στελέχη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συνδικαλισμού και υποβαθμίζεται ή παραλείπεται εντελώς η δικτύωση στελεχών που ασχολούνται με τις εθελοντικές οργανώσεις.
Ας μην ξεχνάμε ότι το κόμμα ιστορικά είναι ένας θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ενώ οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών ανταποκρίνονται περισσότερο στην Κοινωνία των Πολιτών και το ιδανικό της άμεσης δημοκρατίας. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να επιτευχθεί μια ενότητα αντιθέτων και αυτό απαιτεί βαθιά τομή και επεξεργασία στα σύγχρονα πολιτικά συστήματα που δεν είναι ούτε εύκολη ούτε κι επιθυμητή. Η σύζευξη, αν και είναι εκ των πραγμάτων αναγκαία, είναι ταυτοχρόνως κι επαναστατική, γιατί τα κόμματα πρέπει να σεβαστούν την αυτονομία των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών και να μην τις υποτάξουν στην κρατικίστικη και αντιπροσωπευτική λογική που έχουν τα στελέχη τους, αποδεχόμενα τον αυτοπεριορισμό τους. Διαφορετικά, δεν μπορεί να υπάρξει γόνιμη αλληλεπίδραση των δύο θεσμών και ιστορικών φαινομένων.
Η παραδοσιακή λογική, που απλά υιοθετεί οργανωτικά ένα κόμμα, αφομοιώνοντας ένα μέρος των αυτόνομων κινήσεων και τέλος οικειοποιούμενο μια καινούργια τάση της κοινωνίας, όπως είναι η ανάπτυξη των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, μπορεί να αποφέρει πρόσκαιρα οργανωτικά οφέλη στα κόμματα, αλλά δεν έχει μακρόπνοη προοπτική, γιατί θα ξεσπάσουν αργά ή γρήγορα εσωτερικές αντιθέσεις που θα θέσουν σε δοκιμασία την σχέση, εάν η σχέση περιοριστεί στα πλαίσια των «πελατειακών σχέσεων» του κομματικού κρατισμού.
Οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων και δημιουργικών σχέσεων μεταξύ των κομμάτων και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών πρέπει να έχουν βασική πυξίδα την ενίσχυση της αυτονομίας των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, ως συστατικό στοιχείο της συμμετοχικής δημοκρατίας και της ύπαρξης του εθελοντισμού, και εμμέσως μόνο πρέπει να επιδιώκεται η πολιτική και οργανωτική ανταποδοτικότητα, ως αποτέλεσμα προσφοράς μέσα από κοινότητες ιδεών και γνώσης. Άρα, για την Ελλάδα, έτσι όπως έχουν σήμερα οι συνθήκες, θα πρέπει να τεθούν ορισμένοι άξονες πολιτικής:
Ενίσχυση της δικτύωσης και της οριζόντιας επικοινωνίας των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.
Δημιουργία ανεξάρτητης αρχής πιστοποίησης των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών μακριά από την κομματική και κρατική πιστοποίηση, την οποία άλλωστε απορρίπτουν οι ίδιες οι Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών.
Οργάνωση περιφερειακών κομματικών παρατηρητήριων αλλά και δεξαμενών σκέψης για την ενίσχυση του έργου των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, χωρίς οργανωτική χειραγώγηση.
Θαρραλέα οργανωτική – υποστηρικτική και όχι κορπορατιβιστική πολιτική, για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών
Η Κοινωνία Πολιτών δεν μπορεί ασφαλώς να αφαιρέσει από τα κόμματα το δικαίωμα να έχουν οργανωτικές καταστατικές διατάξεις που αφορούν τις Οργανώσεις της πρέπει όμως να οριοθετήσει η ίδια τι είναι γόνιμο και τι προβληματικό και να μην παραβλέψει τα προβλήματα, τα οποία πιθανόν θα ανακύψουν, εάν επικρατήσει η λογική του ελέγχου και της κομματικής πατερναλιστικής πιστοποίησης των υφιστάμενων οργανώσεων και θα πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία οι παρενέργειες από την ανάδειξη νέων πελατειακών σχέσεων με συμπτώματα εξαρτημένων - από το κόμμα και το κράτος - Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η σύνδεση κομμάτων και Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών δεν μπορεί να γίνει με κάποιον αυθόρμητο αυτοματισμό κι ασφαλώς, τα κόμματα θα πρέπει να φροντίσουν για την δημιουργία ενός μεγαλύτερου και πιο γόνιμου πολιτικού περιβάλλοντος με ποιοτικές και καινοτόμες πολιτικές στον χώρο των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Πολιτικές οι οποίες θα πρέπει να περιορίζονται στην οργανωτική επικοινωνία και την επιμόρφωση και να μην καταλήγουν στον παραδοσιακό εκλογοθηρικό χαρακτήρα, γιατί διαφορετικά θα γίνουν απωθητικές και για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και για την ίδια την κοινωνία. Το ζητούμενο επομένως είναι ο αυτοπεριορισμός του κορπορατιβισμό και του πατερναλισμού από τη πλευρά των κομμάτων, χωρίς όμως να περιέλθουν σε παθητική στάση, με το πρόσχημα ότι ο χρόνος δουλεύει γι’ αυτά.
Συμπερασματικά, τα σύγχρονα ανοικτά κόμματα αλλά και η κοινωνία οφείλουν να ενθαρρύνουν τη δράση και να στηρίζουν την αυτονομία των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών. Όμως σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να συνεχιστεί ο θρυμματισμός της έκφρασης και έλλειψη συντονισμού που υπάρχει σήμερα στον χώρο του εθελοντικού κινήματος, και η υποβάθμισή του σε απολίτικη συμπεριφορά. Γιατί αν τεθεί το ερώτημα ποιος τελικά ευνοείται από αυτόν τον κατακερματισμό και την έλλειψη δικτύωσης, η απάντηση είναι ότι ευνοείται ο σφετερισμός της εκπροσώπησης και η ολιγαρχία των μεγάλων οργανώσεων στον χώρο των ν της Κοινωνίας Πολιτών, που λειτουργούν καθαρά επιχειρηματικά – επαγγελματικά και θέλουν να είναι προνομιακοί συνομιλητές με την πολιτική ηγεσία εις βάρος της πλειονότητας των συλλογικών οργανώσεων.
Μ’ αυτήν την άποψη, δεν υποβαθμίζεται ο θετικός ρόλος που μπορούν να έχουν οι μεγάλες και διεθνείς Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, ακόμα και οι επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν την εταιρική ευθύνη. Απλά επισημαίνεται ότι σε ένα ανοικτό κόμμα δεν μπορεί οι μονοπωλιακές καταστάσεις να είναι οι μοναδικοί συνομιλητές στην αντιπροσώπευση και στην διαβούλευση. Η επιδίωξη δημιουργικών σχέσεων θα πρέπει να έχει σαν προσανατολισμό να εκφράσει το σύνολο των εθελοντικών οργανώσεων και να δικτυώσει οριζόντια την επικοινωνία όλων, προσφέροντας την οργανωτική δικτύωση των κομμάτων στην υπηρεσία της αυτόνομης ανάπτυξης του εθελοντικού κινήματος, προοπτική που συμβαδίζει με το πρόταγμα της ενίσχυσης της κοινωνικής δημοκρατίας.
ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ (Μ.Κ.Ο.)
ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ
Η επέκταση της δραστηριότητας των Μ.Κ.Ο. σε παγκόσμια κλίμακα δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορα τα κόμματα και τις κυβερνήσεις, που νιώθουν ολοένα και περισσότερο τις αντανακλάσεις αυτής της δραστηριότητας στο πολιτικό επίπεδο. Από την μία μεριά το πνεύμα της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού, που πρεσβεύουν σε μεγάλο βαθμό αυτές οι οργανώσεις και που διεγείρει την κοινωνία και από την άλλη η ανάπτυξη του τρίτου τομέα της οικονομίας που προκύπτει από την δραστηριότητά τους αναγκάζουν τα κόμματα να συζητήσουν τις σχέσεις που θέλουν να έχουν με αυτές τις Μ.Κ.Ο., αλλά και το επίπεδο συνεργασίας που είναι αναγκαίο για την αποτελεσματικότητά τους.
Αναφερόμαστε στον εθελοντισμό ως δημιουργική σχέση και κινητήρια δύναμη στον εμπλουτισμό της πολιτικής των κομμάτων, γιατί οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στον 21ο αιώνα αναμένεται να έχουν την σημασία που είχε ο συνδικαλισμός στον 20ο αιώνα.
Υπάρχουν όμως αντινομίες και αμοιβαία καχυποψία στις σχέσεις κομμάτων και Μ.Κ.Ο., γεγονός που δυσχεραίνει την πρόοδο αυτών των σχέσεων, και πρέπει να τις εξηγήσουμε, πριν καταλήξουμε σε πρακτικές προτάσεις.
Στις Μ.Κ.Ο., παρά την έκταση του φαινομένου και την σημασία του, υπάρχει ένας κατακερματισμός της έκφρασης, μέσα από ένα τεράστιο μωσαϊκό της εθελοντικής δράσης, χωρίς την απαραίτητη δικτύωση και επικοινωνία μεταξύ τους, ο οποίος μειώνει δυσανάλογα την πολιτική σημασία των οργανώσεων αυτών. Αυτό το γεγονός παρουσιάζει και το μειονέκτημα, σε σχέση με το πολιτικό κόμμα, ότι δεν ενοποιεί τις δυνάμεις που έχουν ως όραμα την Κοινωνία των Πολιτών.
Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα μέχρι τώρα παρουσιάζονται ενοποιημένα στις επιδιώξεις τους μόνο σε σχέση με το κράτος και την εξουσία και όχι σε σχέση με το εθελοντικό κίνημα. Στα κόμματα αντικειμενικά έχουμε μια δικτύωση κρατικών στελεχών, μια δικτύωση στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του συνδικαλισμού και απουσία δικτύωσης στελεχών που ασχολούνται με τις εθελοντικές οργανώσεις. Αυτό το μεγάλο έλλειμμα στην δικτύωση και την επικοινωνία θα πρέπει κατ’ αρχήν να καλυφθεί.
Ας μην ξεχνάμε ότι το κόμμα ιστορικά είναι ένας θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, ενώ οι Μ.Κ.Ο. ανταποκρίνονται περισσότερο στην Κοινωνία των Πολιτών. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να επιτευχθεί μια ενότητα αντιθέτων και αυτό απαιτεί βαθιά τομή και επεξεργασία στα σύγχρονα πολιτικά συστήματα.
Η σύζευξη, αν και είναι εκ των πραγμάτων αναγκαία, είναι ταυτοχρόνως και επαναστατική, γιατί τα κόμματα πρέπει να σεβαστούν την αυτονομία των Μ.Κ.Ο. και να μην τις υποτάξουν στην κρατικίστικη και αντιπροσωπευτική λογική που έχουν τα στελέχη τους, αποδεχόμενα τον αυτοπεριορισμό τους. Διαφορετικά, δεν μπορεί να υπάρξει γόνιμη αλληλεπίδραση των δύο θεσμών και ιστορικών φαινομένων.
Η παραδοσιακή λογική, που απλά υιοθετεί οργανωτικά ένα κόμμα, αφομοιώνοντας ένα μέρος των αυτόνομων κινήσεων και τέλος οικειοποιούμενο μια καινούργια τάση της κοινωνίας, όπως είναι η ανάπτυξη των Μ.Κ.Ο., μπορεί να αποφέρει πρόσκαιρα οργανωτικά οφέλη στα κόμματα, αλλά δεν έχει μακρόπνοη προοπτική, γιατί θα ξεσπάσουν αργά ή γρήγορα εσωτερικές αντιθέσεις που θα θέσουν σε δοκιμασία την σχέση, εάν η σχέση περιοριστεί στα πλαίσια των «πελατειακών σχέσεων» του κομματικού κρατισμού.
Οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων δημιουργικών σχέσεων κομμάτων και Μ.Κ.Ο. πρέπει να έχουν βασική πυξίδα την ενίσχυση της αυτονομίας των Μ.Κ.Ο., ως συστατικό στοιχείο της συμμετοχικής δημοκρατίας και της ύπαρξης του εθελοντισμού, και εμμέσως μόνο πρέπει να επιδιώκεται η πολιτική και οργανωτική ανταποδοτικότητα, ως αποτέλεσμα προσφοράς μέσα από κοινότητες ιδεών και γνώσης.
Άρα, για την Ελλάδα και όπως έχουν σήμερα οι συνθήκες, θα πρέπει να θέσουμε ορισμένους άξονες πολιτικής, που είναι:
Ενίσχυση της δικτύωσης και της οριζόντιας επικοινωνίας των Μ.Κ.Ο., την οποία έχουν ανάγκη.
Δημιουργία ανεξάρτητης αρχής πιστοποίησης των Μ.Κ.Ο. στην Ελλάδα. Όχι στην κομματική και κρατική πιστοποίηση, την οποία απορρίπτουν άλλωστε οι ίδιες οι Μ.Κ.Ο.
Τα κόμματα, από την πλευρά τους, μπορούν να οργανώσουν περιφερειακά παρατηρητήρια και δεξαμενές σκέψης για την ενίσχυση του έργου των Μ.Κ.Ο., χωρίς όμως την οργανωτική χειραγώγηση.
Παρ’ όλα τα πιθανά προβλήματα, πρέπει να πούμε ναι σε μια θαρραλέα οργανωτική πολιτική του κόμματος, υποστηρικτική για τις Μ.Κ.Ο.
Τονίζουμε την υποστηρικτική σχέση και όχι κορπορατιβιστική. Δεν μπορούμε ασφαλώς να αφαιρέσουμε από τα κόμματα το δικαίωμα να έχουν οργανωτικές καταστατικές διατάξεις για τις Μ.Κ.Ο., πρέπει όμως να οριοθετήσουμε τι είναι γόνιμο και τι προβληματικό.
Θεωρούμε ότι είναι θεμιτό και επιθυμητό να έχουν τα κόμματα, από την μεριά τους, και οργανωτικές στοχεύσεις μέσα στο αναπτυσσόμενο εθελοντικό κίνημα, κάτι που επιβάλλεται και από την ανταγωνιστικότητα των κομμάτων να επηρεάσουν κάθε κοινωνική ομάδα και σύνολο, και στην προκειμένη περίπτωση τις Μ.Κ.Ο, ανταγωνιστικότητα την οποία δεν θα αποφύγουμε στο άμεσο μέλλον, καθώς ήδη αρχίζουν να εμπλέκονται όλα τα κόμματα.
Δεν πρέπει να παραβλέψουμε όμως και τα προβλήματα, τα οποία θα ανακύψουν σε κάθε περίπτωση, εάν επικρατήσει η λογική του ελέγχου και της κομματικής πατερναλιστικής πιστοποίησης των υφιστάμενων οργανώσεων με τις κομματικοποιημένες Μ.Κ.Ο. Εδώ θα πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία οι παρενέργειες από την ανάδειξη νέων πελατειακών σχέσεων με συμπτώματα εξαρτημένων - από το κόμμα και το κράτος - Μ.Κ.Ο.
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η σύνδεση κομμάτων και Μ.Κ.Ο. και η σύζευξη δεν θα γίνει με κάποιον αυθόρμητο αυτοματισμό, όταν ωριμάσουν περισσότερο οι συνθήκες. Ασφαλώς, τα κόμματα θα πρέπει να φροντίσουν για την δημιουργία ενός μεγαλύτερου και πιο γόνιμου πολιτικού περιβάλλοντος με ποιοτικές και καινοτόμες πολιτικές στον χώρο των Μ.Κ.Ο.
Αυτές όμως οι πολιτικές θα πρέπει να περιορίζονται στην οργανωτική επικοινωνία και την επιμόρφωση και να μην καταλήγουν στον παραδοσιακό εκλογοθηρικό χαρακτήρα, γιατί διαφορετικά θα γίνουν απωθητικές και για τις Μ.Κ.Ο. και για την κοινωνία.
Προτείνεται με άλλα λόγια η μέση οδός. Όχι στον κορπορατιβισμό και τον πατερναλιστικό ρόλο των κομμάτων, όχι όμως και στην παθητική στάση, με το πρόσχημα ότι ο χρόνος δουλεύει για μας, με προοδευτική ανακλαστικότητα υπέρ της συνεργασίας των κομμάτων με τις Μ.Κ.Ο. Η συνεργασία, για να αναπτυχθεί, απαιτεί το κατάλληλο πολιτικό περιβάλλον, επεξεργασία θέσεων και υποστηρικτικές δομές.
Συμπερασματικά
Στα σύγχρονα ανοικτά κόμματα στην κοινωνία, ταιριάζει η υποστήριξη της αυτονομίας των Μ.Κ.Ο. και ο στόχος της ανεξάρτητης αρχής πιστοποίησης. Όχι όμως και η απολίτικη συμπεριφορά, ο θρυμματισμός της έκφρασης και η έλλειψη συντονισμού που υπάρχει σήμερα στον χώρο του εθελοντικού κινήματος στην Ελλάδα. Γιατί αν θέσουμε το ερώτημα ποιος ευνοείται από αυτόν τον κατακερματισμό και την έλλειψη δικτύωσης, η απάντηση είναι ότι ευνοείται ο σφετερισμός της εκπροσώπησης και μια ολιγαρχία στον χώρο των Μ.Κ.Ο. των μεγάλων οργανώσεων, που λειτουργούν καθαρά επιχειρηματικά – επαγγελματικά και θέλουν να είναι προνομιακοί συνομιλητές με την πολιτική ηγεσία εις βάρος της πλειονότητας των συλλογικών οργανώσεων.
Δεν υποβαθμίζουμε με αυτήν την άποψη τον θετικό ρόλο που μπορούν να έχουν οι μεγάλες και διεθνείς Μ.Κ.Ο., ακόμα και οι επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν την εταιρική ευθύνη. Απλά επισημαίνουμε ότι δεν μπορεί να είναι αποδεκτές σε ένα ανοικτό κόμμα οι μονοπωλιακές καταστάσεις στην αντιπροσώπευση και στην διαβούλευση.
Η επιδίωξη λοιπόν δημιουργικών σχέσεων θα πρέπει να έχει προσανατολισμό να εκφράσει το σύνολο των εθελοντικών οργανώσεων, την δικτύωση και την οριζόντια επικοινωνία όλων, προσφέροντας την οργανωτική δικτύωση των κομμάτων στην υπηρεσία της αυτόνομης ανάπτυξης του εθελοντικού κινήματος στην Ελλάδα. Αυτή η προοπτική συμβαδίζει με το πρόταγμα της ενίσχυσης της κοινωνικής δημοκρατίας.
Ενα νομοσχέδιο κομμένο ραμμένο στα μέτρα των συντεχνιών της εκπαίδευσης και όχι στις ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας.
από τον Vasilis Taktikos, Κυριακή, 11 Ιούλιος 2010 στις 11:58 μ.μ.
Το νομοσχέδιο για την «δια βίου μάθηση»με την φιλοσοφία την οποία παρουσιάζεται στη διαβούλευση από το Υπουργείο Παιδείας, τα θεσμικά, διοικητικά και οικονομικά εργαλεία τα οποία προτείνει στην ουσία είναι μια προέκταση της τυπικής κρατικής και ιδιωτικής εκπαίδευσης.
Ελάχιστη σχέση έχει να κάνει με την εξωσχολική βιωματική μάθηση την οποία θα έπρεπε να υπηρετεί, σύμφωνα με αντικειμενική έννοια του όρου και με αυτή που αποδίδεται στις κοινοτικές οδηγίες και έχουν σχέση με την χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού κοινωνικού ταμείου.
Η «δια βίου μάθηση» δεν μπορεί να έχει επίκεντρο το σχολείο αλλά την μάθηση που συντελείται επί του έργου στην παραγωγή και την δράση των επιχειρήσεων και των κοινωνικών φορέων εκεί που συνδέεται η θεωρία με την πράξη και την βιωματική εμπειρία. Η «δια βίου μάθηση» είναι η διαρκής βιωματική μάθηση. Δεν είναι για παράδειγμα το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας δια βίου μάθηση αλλά απλά σχολείο δεύτερης ευκαιρίας.
Ένα ετεροχρονισμένο δηλ. σχολείο σε σχέση με την ηλικία του μαθητή. Δεν είναι τα ΙΕΚ δια βίου μάθηση αλλά απλά ένας άλλος τύπου σχολείου.
Το νομοσχέδιο ταυτίζει δυό έννοιες και δυο μαθησιακές διαδικασίες που εκ των πραγμάτων δεν ταυτίζονται. Λέει το νομοσχέδιο:
Κατά συνέπεια η δια βίου μάθηση συμπεριλαμβάνει την Προσχολική Αγωγή, την
Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, την Επαγγελματική Εκπαίδευση, την
Ανώτατη Εκπαίδευση, την Αρχική και τη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Κατάρτιση, τη
Γενική Εκπαίδευση Ενηλίκων, καθώς και όλες τις μορφές άτυπης μάθησης εκτός
εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Είναι προφανές σύμφωνα με αυτή την διατύπωση η ταύτιση των δυο εννοιών σε τέτοιο βαθμό που αναρωτιέται κανείς σε τι χρειάζεται ο νέος τίτλος και μάλιστα και ως τίτλος του Υπουργείου αφού πρόκειται μόνον για την επέκταση του υφιστάμενου συστήματος σχολικής εκπαίδευσης. Η αναφορά και μόνον και όλες τις μορφές άτυπης μάθησης εκτός εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δεν αναιρεί τον αποπροσανατολισμό και την στρέβλωση που επιχειρείται.
Διότι πουθενά στο νομοσχέδιο αυτό δεν εξυπηρετούνται στόχοι της ουσιαστικής δια βίου μάθησης σε τομείς που έχει ανάγκη Ελληνική κοινωνία και οικονομία και απασχόληση. Πουθενά δεν εξυπηρετούνται οι στόχοι της πράσινης ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής υπευθυνότητας εν γένει αφού στη πραγματικότητα οι φορείς που θα μπορούσαν αντικειμενικά να υλοποιήσουν ανάλογα προγράμματα δεν προβλέπονται η στην πράξη εξαιρούνται από ένα σύστημα άκαμπτων πιστοποιήσεων. Με αυτή τη σπουδή βγάζει έντεχνα έξω τον ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ενώ στη ουσία επεκτείνει και εξασφαλίζει το κλειστό επάγγελμα των εκπαιδευτικών σε μια εποχή που η Ε.Ε.πιέζει στο περιορισμό τους ενώ απαιτεί τον ενεργότερο ρόλο της ΚτΠ.
Ετσι, είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο κομμένο ραμμένο στα μέτρα των συντεχνιών της εκπαίδευσης και όχι στις ανάγκες της Ελληνικής κοινωνίας.
Το νομοσχέδιο βέβαια αναφέρεται στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της περιφέρειας στο σχεδιασμό αλλά αυτό θυμίζει περισσότερο τον ρόλο που έχει και σήμερα η Τ.Α επι των κτιρίων και την φροντίδα των υλικών υποδομών και καμία δικαιοδοσία για την ουσία της ανάπτυξης της παιδείας.
Το νομοσχέδιο εάν είχε την πρόθεση να υπηρετήσει πραγματικά την δια βίου μάθηση και όχι την προσχηματική για την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων του ΕΚΤ από τις κρατικές συντεχνίες όπως γίνεται μέχρι σήμερα καταχρηστικά, θα έπρεπε να ενθαρρύνει να αναγνωρίζει και να προωθεί την αυτοργάνωση όλων των κοινωνικών φορέων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Να στηρίξει εκείνους τους φορείς που έχουν αντικείμενο και δράση επιμορφωτικού έργου να συμμετάσχουν σε προγράμματα που θα αξιολογούνται κάθε φορά με στους και μετρήσιμα παραδοτέα, οπως κάνει η ίδια η Ε.Ε. και όχι δημιουργώντας νέα κατεστημένα κλειστών επαγγελμάτων και πέραν της σχολικής εκπαίδευσης. Η δια βίου μάθηση είναι μια άλλη δυναμική εξελικτική διαδικασία για την κοινωνία εκτός των στενών ορίων του κράτους. Για αυτό και η «σύμπραξη» ΜΚΟ. θα υπερασπιστεί το ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη δια βίου μάθηση με παράλληλη αναφορά στα αμόδια όργανα της Ε,Ε εάν δεν προβλεφθεί ρητά τελικά ο ρόλος των μκο .
Για την «σύμπραξη» ΜΚΟ
Βασίλης Τακτικός
Σχέδιο: Σύμπραξης Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ για τον εθελοντισμό και το περιβάλλον στο πλαίσιο «Καλλικράτης»
Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο ζούμε την διαδικασία της αυτοδιοικητικής μεταρρύθμισης στο πλαίσιο «Καλλικράτης» που εισάγει για πρώτη φορά θεσμούς κοινών δράσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τις ΜΚΟ για τον εθελοντισμό και το περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις για να δοκιμαστούν στην πράξη κοινές δράσεις Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ για τις αποκαλούμενες κοινωνικές συμπράξεις σε τοπικό επίπεδο για την συμμετοχική δημοκρατία και την αειφόρο ανάπτυξη.
Ειδικότερα, το σχέδιο αφορά στη “μοντελοποίηση” με εγχειρίδιο και κανονισμούς για την συνεργασία των υπό ίδρυση γραφείων εθελοντισμού και περιβάλλοντος των Δήμων που προβλέπει το νομοσχέδιο “Καλλικράτης” με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών.
Αφορά την διοργάνωση επικοινωνιακών γεγονότων και την δημιουργία πακέτου καλών πρακτικών για την διαβούλευση σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ. Επίσης αφορά την πολλαπλασιαστικότητα ενός σχεδίου καλών πρακτικών οριζόντιας συνεργασίας το οποίο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία πιλοτικά, σε μικρή κλίμακα κυρίως, σε δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης από τις συμμετέχουσες στο πρόγραμμα οργανώσεις σε συνεργασία με φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Παράλληλα, το σχέδιο αποσκοπεί στην εξέλιξη ενός ολοκληρωμένου “μοντέλου περιβαλλοντικών εκθέσεων” και συμμετοχής των ενεργών πολιτών σε δράσεις για τις πράσινες πόλεις.
Στο πλαίσιο αυτό το άτυπο «Δίκτυο Σύμπραξης ΜΚΟ» που συγκροτείται από 120 οργανώσεις έχει ξεκινήσει διαβούλευση και συνεργασία για την συμμετοχή των ΜΚΟ στα γραφεία περιβάλλοντος και εθελοντισμού που οφείλει να ιδρύσει κάθε Δήμος, σύμφωνα με το πρόγραμμα της διοικητικής μεταρρύθμισης του σχεδίου “Καλλικράτης”. Η συνεργασία αυτή αποβλέπει:
Στην συγκρότηση κοινών επιτροπών σε κάθε Δήμο με τις ΜΚΟ
Στην διαβούλευση και τον δημοκρατικό προγραμματισμό δράσεων για τον εθελοντισμό και το περιβάλλον.
Στην προώθηση σε τοπικό επίπεδο των συμμετοχικών διαδικασιών και του εθελοντισμού για τον προσανατολισμό της τοπικής κοινωνίας στις πράσινες πολιτικές, την πράσινη επιχειρηματικότητα και την κοινωνική οικονομία.
Το σχέδιο εξασφαλίζει την οργανωμένη μελέτη και παρουσίαση σύγχρονων θεματικών για τον εθελοντισμό, το αστικό περιβάλλον, τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαβούλευση και στη δια βίου μάθηση με συγκεκριμένα μετρήσιμα αποτελέσματα παρεμβάσεων.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το σχέδιο έχει γίνει θερμής υποδοχής από αρκετούς Δήμους στην Ελλάδα και για το σκοπό αυτό, έχουν ήδη υπογραφεί 17 μνημόνια συνεργασίας με Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών με στόχο την καθιέρωση της συμμετοχικής Δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο σε θέματα περιβάλλοντος και εθελοντισμού. Επιπλέον έχει γίνει συνείδηση ότι πέρα από τις νομοθετικές ρυθμίσεις χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο συνεργασίας τόσο σε κεντρικό επίπεδο με την ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) όσο και σε τοπικό επίπεδο με τους Δήμους για την συγκρότηση του απαραίτητου κοινωνικού κεφαλαίου για να λειτουργήσει η προσδοκία της Συμμετοχικής Δημοκρατίας στην πράξη.
Έτσι, σε κεντρικό επίπεδο προτείνεται ένα γραφείο διασύνδεσης της ΚΕΔΚΕ με τις ΜΚΟ για τον συντονισμό της διαβούλευσης την πληροφόρηση για θέματα περιβάλλοντος, πράσινης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, αλλά και συντονισμό δράσεων σε τοπικό επίπεδο προτείνεται μια μικτή επιτροπή συμπράξεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εθελοντικών ομάδων που θα συντονίζεται από το γραφείο περιβάλλοντος και εθελοντισμού των Δήμων. Μεταξύ άλλων θα λειτουργήσει σχετικό Internet Portal για τη διαρκή πληροφόρηση των γραφείων εθελοντισμού και περιβάλλοντος και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.
Πρόκειται για ένα αειφόρο σχέδιο δράσης, το οποίο αφενός εξυπηρετεί τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και αναπτυξιακούς στόχους των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αφετέρου ικανοποιεί τους στόχους της επικοινωνιακής στρατηγικής τους.
Ένα από τα βασικά προβλήματα που έχουν να αντιμετωπιστούν είναι το κλίμα της αμοιβαίας καχυποψίας που υπάρχει μεταξύ Δήμων και ορισμένων αταβιστικών ΜΚΟ που έχουν ενοχλήσει τους Δήμους στο παρελθόν εξαιτίας των καταγγελιών που έχουν γίνει για περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα. Για να περάσουμε από το κλίμα καχυποψίας στη αμοιβαία εμπιστοσύνη χρειάζονται κοινές δράσεις, μεταξύ φορέων της ΤΑ και ΜΚΟ, όπως είναι τα διαδραστικά επικοινωνιακά τοπικά συνέδρια και γεγονότα (π.χ. εκθέσεις περιβάλλοντος). Επίσης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τα μητρώα και την πιστοποίηση των ΜΚΟ από την πολιτεία που είναι σε εκκρεμότητα και σε αυτό είναι η σημαντική η οργάνωση του γραφείου διασύνδεσης της ΚΕΔΚΕ.
Τέλος το πρόγραμμα έχει να αντιμετωπίσει την αδράνεια που παρατηρείται όταν γίνεται μια νομοθετική μεταρρύθμιση στο πεδίο εφαρμογής μέχρι να κινητοποιηθούν οι εμπλεκόμενοι φορείς ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των ενεργών πολιτών για την εφαρμογή στην πράξη των νομοθετικών ρυθμίσεων.
Το νέο πεδίο εμπιστοσύνης
Οι οργανώσεων της ΚτΠ ως χώρος της ανθρώπινης έκφρασης και δραστηριότητας συγκροτούν τρεις βασικές αξίες του κοινωνικού κεφαλαίου: εμπιστοσύνη, συνεργασία, αλληλεγγύη, και εμπνέεται από τις ανθρωπιστικές αξίες της εθελοντικής προσφοράς για οικολογική και κοινοτική δράση.
Τι προτείνουμε ως σύμπραξη συλλογικοτήτων και κοινωνικών Δικτύων ….
Η ενότητα των προσπαθειών, για την συνεργασία, την ομοσπονδιοποίηση και την δικτύωση μεταξύ των τοπικών εθελοντικών οργανώσεων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Παράλληλα, ο συντονισμό της δράσης των άτυπων κοινωνικών δικτύων για τη βελτίωση των συστημάτων υγείας, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την απασχόληση, την ανθρωπιστική βοήθεια, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την προστασία των καταναλωτών.
Σε αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της εταιρείας είναι να λειτουργήσει ως ενδιάμεσος φορέας προς τους φορείς υλοποίησης, τους Ο.Τ.Α., τις ιδιωτικές εταιρείες και τις συλλογικές οργανώσεις και Μ.Κ.Ο., δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την κινητοποίηση ανθρώπινων πόρων και δημιουργία ανθρώπινου κεφαλαίου σε κάθε περιοχή παρέμβασης.
Η δημιουργία υποστηρικτικών δομών συμβουλευτικής δικτύωσης για όλους τους μη κερδοσκοπικούς φορείς που χρειάζονται τεχνική υποστήριξη και συνέργειες προκειμένου να διαμορφώσουν και να υλοποιήσουν σχέδια δράσης και προγράμματα που αναφέρονται στους παραπάνω θεμελιώδεις σκοπούς.
Η οργάνωση και συγκρότηση του εθελοντισμού ως προϋπόθεση κοινωνικού κεφαλαίου για την ίδρυση ηθικής τράπεζας και αναπτυξιακών εταιρειών νέου τύπου με επίκεντρο τις κοινωνικές συμπράξεις και την αλληλέγγυα οικονομία για την πράσινη ανάπτυξη.
Η προώθηση της δια βίου μάθησης, της τηλεκπαίδευσης, της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και των ανθρωπιστικών σπουδών.
Να συμβάλλει στη διαφάνεια της κατανομής κρατικών και ευρωπαϊκών πόρων και προγραμμάτων που αφορούν τις ΜΚΟ με αντικειμενικά και αξιοκρατικά στοιχεία μέσα από τη γνήσια εκπροσώπηση χωρίς κοινωνικούς και πολιτικούς αποκλεισμούς.
Να εκπροσωπεί τους εθελοντές της Χώρας και τις οργανώσεις τους, σε όλα τα γενικής φύσης μορφωτικού, τεχνικού, διοικητικού, οικονομικού, πολιτιστικού, δημοκρατικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος ζητήματα, που αφορούν στη βελτίωση της θέσης των πολιτών.
Να αναδεικνύει θέματα διαφάνειας και ορθολογικής διαχείρισης των δημόσιων πόρων του πολίτη.
Αυτο-οργάνωση της κοινωνίας για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο
Σύμφωνα με τα παραπάνω, προκειμένου να δημιουργηθούν οι πραγματικές κοινωνικές προϋποθέσεις για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο, είναι απαραίτητη πρώτα από όλα η αυτο-οργάνωση της κοινωνίας.
Αντί των συνθημάτων της «Αλλαγής» που ακούσαμε τη δεκαετία του '80, του προτάγματος του εκσυγχρονισμού σ τη δεκαετία του '90 και της επανίδρυσης του κράτους που ακούσαμε τη δεκαετία του 2000, είναι καιρός να τεθεί το πρόταγμα της αυτο-οργάνωσης της κοινωνίας.
Αυτο-οργάνωση στην οικονομία και την επιχειρηματικότητα, αυτο-οργάνωση για την «πράσινη» ανάπτυξη και την κοινωνική οικονομία.
Αυτο-οργάνωση για τη συμμετοχική δημοκρατία, για τη δημιουργία νέων ευκαιριών και την ένταξη όλης της κοινωνίας στη συλλογική δημιουργία για την ενσωμάτωση της συλλογικής ευφυΐας στη σύγχρονη διακυβέρνηση.
Το μήνυμα είναι: κοινωνική οικονομία και πράσινη ανάπτυξη για όλους και τους μη προνομιούχους. Τους φτωχούς αγρότες, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, τους νέους, τις γυναίκες, τους κοινωνικά αποκλεισμένους, τους ενεργούς πολίτες. Και με τη συμμετοχή όλων των συλλογικών οργανώσεων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
Μπροστά στη πρωτόγνωρη παγκόσμια απειλή περιβαλλοντικής υποβάθμισης, διογκούμενης φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους αδύναμους κρίκους της αλυσίδας. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε την λεηλασία του μέλλοντος..
Την βιόσφαιρα που δυσφορεί και εκπέμπει σήματα κινδύνου.
όλους . Η λύση δεν είναι άλλη παρά η ανάπτυξη άμεσα της Κοινωνικής και Πράσινης Οικονομίας ως αντίδοτο αυτής της κατάστασης.
Δεν είναι μόνον το δημοσιοοικονομικό έλλειμμα της χώρας που μας πάει πίσω ως κοινωνία. Είναι και "δεξαμενές σκέψεις" και γνώσης που είναι θολές Παρά τον τεράστιο όγκο πληροφοριών έχουμε ένδεια συνθετικής σκέψης γεγονός, που συμβαίνει από τον κατακερματισμό, τον ετεροπροσδιορισμό, και την ετοιματζίδικη πνευματική τροφή. Είμαστε και σε αυτό το τομέα ότι "τρώμε" και ότι καταναλώνουμε..
¨Ηλθε ο καιρός για να καταλάβουμε.. Θέλουμε δεν θέλουμε ότι, δεν αρκεί μόνον η οργάνωση του κράτους και η συντεχνιακή οργάνωση της κοινωνίας. Το φάσμα της απειλούμενης χρεοκοπίας των οικονομιών είναι δικό τους προϊόν ,καθώς και της επιστήμης της κερδοσκοπίας. Χρειάζεται και μια νέα επιστήμη για τη καταπολέμηση της φτώχειας.¨ Ενας νέος διαφωτισμός για αυτό που οφείλουμε να κάνουμε ως κάτοικοι του πλανήτη αλλά και της πόλης μας.
Το έλλειμμα της κοινωνικής υπευθυνότητας των πολιτών να συμμετάσχουν στα κοινά είναι αυτό που επιτρέπει στην κάθε εξουσία να αυθαιρετεί και να υπερβαίνει την εντολή που έχει δια μέσω των εκλογών από το λαό.
Στο άμεσο μέλλον, χωρίς την μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ήπιες μορφές ενέργειας, το επακόλουθο της ενεργειακής κρίσης και η κατάρρευση των συστημάτων, θα είναι ο χειρότερος εφιάλτης στην παγκόσμια κοινωνία, με αλυσιδωτές επιδράσεις και στην παγκόσμια οικονομία. Η γεωγραφική ανισοκατανομή των ενεργειακών πόρων του πετρελαίου και φυσικού αερίου, είναι το σύνδρομο μιας παγκόσμιας ιδεολογικής ηγεμονίας της οικονομικής ολιγαρχίας, που για τη διατήρηση των προνομιών της, θέτει σε κίνδυνο ολόκληρο τον πλανήτη, μέσα από ένα σύστημα εξουσίας που ελέγχεται από τα μονοπωλιακά συμφέροντα. Αυτό αναγκαστικά αλλάξει και θα αλλάξει περισσότερο επιτακτικά στο μέλλον. Στην παρούσα ιστορική φάση, η δικαιότερη κατανομή των ενεργειακών πόρων δεν είναι μόνο ζήτημα ηθικής επιταγής, αλλά και τρόπος αντιμετώπισης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και φτώχειας ως απειλής που εκδηλώνεται αυτό τον καιρό στη μητρόπολη του συστήματος στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα με το φάσμα της πτώχευσης.
Οι πολιτικές για το αστικό περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη δεν γίνονται σε αυτόματο πιλότο. Χρειάζονται τα κοινωνικά δίκτυα και η προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στη βάση να γίνει πράξη η πράσινη ανάπτυξη με δημιουργικές πρωτοβουλίες
Για παράδειγμα η εξοικονόμηση της ενέργειας που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αντιρρύπανση και η ανακύκλωση απαιτούν την ενεργοποίηση του πολίτη και των περιβαλλοντικών οργανώσεων πριν από κάθε άλλη ενέργεια για να γίνει προτεραιότητα.
Το ίδιο ισχύει όταν θέλουμε να ενισχύσουμε πολικές για το αστικό πράσινο, π.χ. πράσινες στέγες, κοινόχρηστους χώρους, κτλ.
Τα δάση για παράδειγμα μέσω της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας μπορούν να τα φροντίζουν οι ίδιες οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών σε συνεργασία με τους εθελοντές πολίτες.
Η άλλη απειλή είναι η κλιματική αλλαγή, και εδώ τον πρώτο λόγο έχουν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Η λύση δεν είναι απλά η σύνθεση μιας μικτής οικονομίας, κράτους και αγοράς, αλλά η σύνθεση κράτους αγοράς, και κοινωνικής οικονομίας των ενεργών πολιτών, για την αυτο-ρύθμιση της οικονομικής προνοιακής πολιτικής.
Η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία στη βάση της ενεργοποίησης της κοινωνίας των πολιτών δεν είναι πια μια ουτοπία. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υλοποιούν την αλληλέγγυα οικονομία. Εργάζονται και καταναλώνουν για την ευημερία των ίδιων και των συνανθρώπων τους, και όχι για το κέρδος.
Συνεταιριστικές τράπεζες και επιχειρήσεις, τράπεζες χρόνου, συστήματα μη χρηματικών ανταλλαγών, κοινωνικές επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας και κάθε λογής δραστηριότητες πολλαπλασιάζονται με το χρόνο.
Το παράδειγμα της «Ηθικής Τράπεζας» στην Ιταλία, είναι μια προοπτική που συζητείται με πολύ ενδιαφέρον τελευταία στους κόλπους των ελληνικών μη κυβερνητικών οργανώσεων.
Θα μπορούσε, μάλιστα, να γίνει και ιδανικός κοινός στόχος ως ενοποιητικός παράγοντας κοινής δράσης και προσπάθειας για την υποδομή και την εξέλιξη της αυτονομίας των Μ.Κ.Ο., στο πλαίσιο της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας στην Ελλάδα και θεωρείται εφικτός στόχος, εφόσον λειτουργεί ήδη με επιτυχία σε άλλες χώρες.
Η οικονομία αυτή εν μέρει έχει καταμετρηθεί σ' όλα της τα μεγέθη. Ωστόσο, καθώς προοδεύουν στα οικονομικά και πολιτισμικά πεδία αυτής της επανάστασης, τα δίκτυα αλληλεγγύης θα προοδεύουν επίσης και στη σφαίρα της πολιτικής - μετασχηματίζοντας το Κράτος, δημιουργώντας και ενισχύοντας μηχανισμούς λαϊκής συμμετοχής.
Οι τεχνολογίες πληροφορικής που επιτρέπουν τη διασύνδεση των πολυποίκιλων οργανώσεων πολιτών (Μ.Κ.Ο.) τείνουν να γίνουν ρυθμιστικός παράγοντας για το Κράτος και τη δημόσια σφαίρα. Αυτό ανοίγει τη δυνατότητα νέων διαδικασιών και μηχανισμών διακυβέρνησης και από κοινού διαχείρισης, που μπορούν να προκύψουν από τα συνδυασμένα αποτελέσματα των συμμετοχικών διαδικασιών στην πολιτισμική σφαίρα, με τις συνεργατικές αλληλέγγυες οικονομικές διαδικασίες να αποτελούν την υλική βάση της κοινωνικής οικονομίας.
Για το φαινόμενο αυτό, ο παγκοσμίου φήμης Αμερικανός στοχαστής J. RIFKIN διατυπώνει:
«Η κοινωνία των πολιτών είναι ο τόπος συνάντησης για την αναπαραγωγή της κουλτούρας σε όλες της τις μορφές. Είναι ο τόπος όπου οι άνθρωποι συμμετέχουν στο «βαθύ παιχνίδι» της δημιουργίας του κοινωνικού κεφαλαίου και κατασκευάζουν κώδικες και κανόνες συμπεριφοράς. Η κουλτούρα βρίσκεται εκεί όπου βασιλεύουν οι εγγενείς αξίες. Η κοινωνία των πολιτών είναι το φόρουμ όπου εκφράζεται η κουλτούρα και είναι ο αρχέγονος τομέας της ανθρώπινης ζωής.
Παρά τη σημασία που έχει η κοινωνία των πολιτών για την κοινωνική ζωή, αυτή η σφαίρα δραστηριότητας, στη μοντέρνα εποχή, περιθωριοποιήθηκε από τις δυνάμεις της αγοράς και την κυβέρνηση του έθνους-κράτους. Οικονομολόγοι και ηγέτες επιχειρήσεων, ιδιαίτερα, έφτασαν να βλέπουν την αγορά ως «πρώτο τη τάξει θεσμό στις ανθρώπινες υποθέσεις».
Οι πρωτοβουλίες της κοινωνικής οικονομίας μπορεί να μοιάζουν με κοινωφελείς οργανώσεις αλλά η διαφορά τους είναι ότι δεν στηρίζονται στις παραδοσιακές μεθόδους άντλησης πόρων από δωρεές, επιδοτήσεις κλπ. παρόλο που και αυτές οι πηγές είναι παρούσες στο χρηματοδοτικό μείγμα. Το κοινό γνώρισμά τους είναι ότι επιζητούν το κέρδος με σκοπό να προσφέρουν υπηρεσίες σε αντίθεση με τις παραδοσιακές επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες με σκοπό να βγάλουν κέρδος. Συχνά οι οργανώσεις της Κοινωνικής Οικονομίας παίρνουν την μορφή συνεργασιών μεταξύ του δημόσιου τομέα, τοπικών επιχειρήσεων και ΜΚΟ για να αντιμετωπίσουν τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα όπως τον κοινωνικό αποκλεισμό, την φτώχεια, την εγκληματικότητα, τις μειονότητες, τα ναρκωτικά. Η την μορφή της πράσινης επιχειρηματικότητας.
Οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην Κοινωνική Οικονομία είναι διαφόρων ειδών:
α. Επιχειρήσεις συνεταιριστικού τύπου (co-operatives). Πανευρωπαικά έχουν παρουσία κυρίως στον αγροτικό και τραπεζικό τομέα, στην παραγωγή, στη λιανική πώληση και στις υπηρεσίες
β. Τα διάφορα ταμεία αλληλοβοήθειας (Mutual Societies) με ιδιαίτερη παρουσία στην ασφάλεια υγείας και ζωής, στον τομέα των στεγαστικών δανείων κ. α.
γ. Ενώσεις και Εθελοντικά Σωματεία
δ. Ιδρύματα που χρηματοδοτούν έρευνα, τοπικά, εθνικά ή διεθνή έργα, την εθελοντική εργασία και την φροντίδα ασθενών και ηλικιωμένων.
ε. Κοινωνικές Επιχειρήσεις (Social Enterprises). Παίρνουν διάφορες μορφές και δραστηριοποιούνται κυρίως στους τομείς της κοινωνικής επανένταξης (π.χ.εκπαίδευση ανέργων) στις προσωπικές υπηρεσίες και στην τοπική ανάπτυξη μειονεκτικών περιοχών.
Εδώ μας διαφεύγει το νόημα και της σύνθεσης της ενότητας/της ηθικής, της κοινωνικής υπευθυνότητας και της κοινωνικής ωφελιμότητας που επιτυγχάνεται μέσα από την ανάπτυξη της μη κερδοσκοπικής οικονομίας. Η ανατροπή αυτής της κατάστασης μπορεί να γίνει μόνον όταν έχουν την γνώση και προπαντός το θάρρος να συνεργαστούν να συνεταιριστούν δημιουργώντας οι ίδιες κοινωνικές επιχειρήσεις, παραγωγικούς και καταναλωτικούς συνεταιρισμούς –συνεταιριστικές και ηθικές τράπεζες. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνον όπου υπάρχει ουσιώδης κοινωνική υπευθυνότητα. Αντίθετα όπου αυτή την ευθύνη αφήνεται στο κράτος η κοινωνία αποκλεισμένη από κάθε είδους εξουσία ακόμα και συνδικαλιστικής βρίσκεται σε δυσχερή θέση έναντι της επιτήδευσης των ειδημόνων, που διαβρώνουν την αυθεντική βούληση της Κ.τ.Π.
ΟΙ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Η μεγάλη σημασία της οριζόντιας επικοινωνίας και δικτύωσης των χιλιάδων εθελοντικών οργανώσεων στην Ελλάδα είναι ένα ζήτημα που μόλις τελευταία αναδεικνύεται στον δημόσιο διάλογο. Από την στιγμή που άρχισε αυτή η καθημερινή επικοινωνία, η συνεργασία και η ανταλλαγή ύλης μεταξύ των οργανώσεων, οι εξελίξεις είναι εντυπωσιακές. Η προοπτική ενός επικοινωνιακά ενοποιημένου χώρου συνεγείρει όχι μόνο τις ίδιες τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να αναζητήσουν νέα επίπεδα συνεργασίας, αλλά και ένα πλήθος από συλλογικότητες της ελληνικής κοινωνίας. Ο συνδυασμός μάλιστα επικοινωνιακής δράσης των εθελοντικών οργανώσεων με το δίκτυο περιφερειακών Μ.Μ.Ε. αναδεικνύει μια τεράστια κοινωνική δυναμική, η οποία δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη από τα πολιτικά κόμματα, που είναι αναγκασμένα πλέον να προσαρμοστούν στις νέα μορφές επικοινωνίας και συμμετοχικότητας των πολιτών.
Έχοντας την εμπειρία από το δίκτυο «ΑΝΑΔΡΑΣΗ» και τους «Εθελοντές Δημοσιογράφους για την Κοινωνία των Πολιτών», μπορούμε να ισχυριστούμε ότι αυτή η κινητικότητα αρχίζει να σπάει το μονοπώλιο της πολιτικής επικοινωνίας των κομμάτων.
Η οριζόντια επικοινωνία των εθελοντικών οργανώσεων, χωρίς πολιτικολογίες, εξουσιαστικές αναφορές και επιδιώξεις, διαμορφώνει μιαν άλλη συνιστώσα της πολιτικής των πολιτών, με κύρια πεδία αναφοράς τους θεσμούς αλληλεγγύης, την οικολογία, τον πολιτισμό, το κίνημα καταναλωτών και την κοινωνική οικονομία.
Φυσικά η πρωτογενής δυναμική αυτού του χώρου διαμορφώθηκε και πολλαπλασιάστηκε σταδιακά τα τελευταία 15 χρόνια, όταν χιλιάδες νέες οργανώσεις δημιουργήθηκαν και έχουν να επιδείξουν συγκεκριμένα αποτελέσματα στις τοπικές κοινωνίες. Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι μόλις τώρα αρχίζει η διαδικτυακή συνεργασία των επιμέρους θεματικών δικτύων με μια συνολική προοπτική.
Από την άλλη πλευρά δεν είναι τυχαίο ότι τελευταία οι ηγέτες των δυο μεγάλων κομμάτων αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την θεσμική συγκρότηση πολιτικής στον χώρο των εθελοντικών οργανώσεων.
Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός και υπουργός Πολιτισμού Κ. Καραμανλής ανακοίνωσε νέο οργανισμό στήριξης για τις εθελοντικές οργανώσεις, μια πράξη που έρχεται ως συνακόλουθο των προεκλογικών θέσεων της Ν.Δ. για την Κοινωνία των Πολιτών. Και να θυμίσουμε την φράση από την ομιλία του στις 26/2/2004 ότι «το κράτος αποδεικνύεται ανεπαρκές να ανταποκριθεί στη νέα πολύπλοκη πραγματικότητα». Δεσμεύτηκε δε τότε πως «οι Μ.Κ.Ο. θα αποτελέσουν συνεργάτη της κυβέρνησης της Ν.Δ.».
Πρόσφατα επίσης, μετά το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, ο Γ. Παπανδρέου όρισε, για πρώτη φορά στο κόμμα του, τομέα εθελοντικών οργανώσεων και θεσμών αλληλεγγύης. Μια πράξη, η οποία είναι συνεπής με παλαιότερες δηλώσεις του ότι «η συμμετοχική δημοκρατία» αποτελεί στην ουσία το ιδεολογικό πλαίσιο για την συνύπαρξη και συνεργασία κομμάτων, κράτους και Μ.Κ.Ο.
Παρ’ όλο όμως τον προσανατολισμό των δύο ηγετών και τις σχετικές πολιτικές πράξεις τους, εκείνο που μπορούμε εδώ να σημειώσουμε είναι ότι μέχρι τώρα οι κομματικοί μηχανισμοί ουδόλως συμμερίζονται στην πράξη αυτόν τον προσανατολισμό, προσπαθώντας να διατηρήσουν το μονοπώλιο της πολιτικής εκπροσώπησης της κοινωνίας και την απόλυτη ηγεμονία στον δημόσιο χώρο. Γι’ αυτό, παρά τις εκφρασμένες προθέσεις, δεν μπορούν να υπάρξουν αυταπάτες ότι οι εθελοντικές οργανώσεις και η Κοινωνία των Πολιτών μπορούν να ενισχυθούν εκ των άνω, εάν δεν υπάρχει ταυτόχρονα συλλογική δημιουργία, κινητικότητα και οριζόντια επικοινωνία των εθελοντικών οργανώσεων εκ των κάτω.
Σε ένα επόμενο άρθρο θα αναλύσουμε πώς οι κομματικές γραφειοκρατίες και ο κρατισμός ακυρώνουν ακόμα και τις πιο αγαθές προθέσεις των ηγετών, όταν αυτές δεν συνοδεύονται από την διεκδικητικότητα και συμμετοχή της κοινωνικής βάσης. Σε αυτό εδώ μπορούμε να περιοριστούμε στην παρατήρηση της σημασίας των αντανακλάσεων της οριζόντιας επικοινωνίας των εθελοντικών οργανώσεων στο πολιτικό σύστημα, που εμφανίζεται τελευταία, ακριβώς όταν υφίσταται η ανάλογη κινητικότητα και πίεση της κοινωνίας εκ των κάτω. Και αυτό βέβαια δεν είναι τυχαίο, αλλά συνέπεια μιας άλλης στρατηγικής επικοινωνίας, που έχει σχέση με το όραμα της Κοινωνίας των Πολιτών, ένα όραμα που προωθείται μέσα από τον «Διαδικτυακό Επικοινωνιακό Σύνδεσμο Εθελοντικών Οργανώσεων (Δ.Ε.Σ.Ε.Ο.)»
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Ο.Κ.Π
Βασίλης Τακτικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου