ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980  ο όρος κοινωνική οικονομία είτε αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά τους γνωστούς σε όλους συνεταιρισμούς είτε χρησιμοποιείτο αφηρημένα για να περιγράψει μια οικονομία με πιο ανθρώπινο και πιο κοινωνικό χαρακτήρα. Σε επίσημα κείμενα  εμφανίζεται για πρώτη φορά στη Γαλλία, στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 και χρησιμοποιήθηκε από τους σοσιαλιστές για πολιτικούς και ιδεολογικούς σκοπούς.  Στα επόμενα χρόνια, αρχίζουν σταδιακά, μέσα από την ίδια την κοινωνία και τις δράσεις χιλιάδων οργανώσεων, να προκύπτουν λύσεις – απάντηση στις ατέλειες του πολιτικού και οικονομικού συστήματος, αλλά και των κενών της δημοκρατίας και να πηγάζουν πρωτοβουλίες που υποκαθιστούν τη κοινωνική λειτουργία του κράτους, με συνέπεια την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Το 1989 ο όρος κοινωνική οικονομία αναφέρεται πλέον σ’ ένα ευρύτερο πεδίο επίσημων ή άτυπων οργανώσεων όπως σωματεία, συνεταιρισμούς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ταμεία αλληλασφάλισης κλπ κι ιδρύεται η μονάδα Κοινωνικής Οικονομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ο ξεχασμένος τομέας

Η κοινωνία των πολιτών είναι η σφαίρα δράσης που βρίσκεται ανάμεσα στην αγορά και την κυβέρνηση. Συντίθεται από όλες τις δραστηριότητες που συγκροτούν την πολιτική ζωή των ατόμων και των κοινοτήτων τους. Η κοινωνία των πολιτών συμπεριλαμβάνει τους θρησκευτικούς θεσμούς, τις τέχνες, την εκπαίδευση, την ιατρική μέριμνα, τον αθλητισμό, τη συλλογική αναψυχή και την ψυχαγωγία, την κοινωνική και περιβαλλοντική δραστηριότητα, τις σχέσεις γειτονίας και άλλες δραστηριότητες των οποίων η λειτουργία είναι να δημιουργούν κοινοτικούς δεσμούς και κοινωνική συνοχή. Η κοινωνία των πολιτών είναι ο τόπος συνάντησης για την αναπαραγωγή της κουλτούρας σε όλες της τις μορφές. Είναι ο τόπος όπου οι άνθρωποι συμμετέχουν στο «βαθύ παιχνίδι» της δημιουργίας του κοινωνικού κεφαλαίου και κατασκευάζουν κώδικες και κανόνες συμπεριφοράς. Η κουλτούρα βρίσκεται εκεί όπου βασιλεύουν οι εγγενείς αξίες. Η κοινωνία των πολιτών είναι το φόρουμ όπου εκφράζεται η κουλτούρα και είναι ο αρχέγονος τομέας της ανθρώπινης ζωής.
Παρά τη σημασία που έχει η κοινωνία των πολιτών για την κοινωνική ζωή, αυτή η σφαίρα δραστηριότητας, στη μοντέρνα εποχή, περιθωριοποιήθηκε από τις δυνάμεις της αγοράς και την κυβέρνηση του έθνους-κράτους. Οικονομολόγοι και ηγέτες επιχειρήσεων, ιδιαίτερα, έφτασαν να βλέπουν την αγορά ως πρώτο τη τάξει θεσμό στις ανθρώπινες υποθέσεις. Οι θεωρητικοί του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού εξίσου υποστηρίζουν ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι, στον πυρήνα της, υλιστική και ωφελιμιστική και ότι οι ηθικές αξίες και οι πολιτισμικοί κανόνες μιας κοινωνίας αποτελούν παράγωγα του οικονομικού της προσανατολισμού – ή όπως το λέει η Μαντόνα «Ζούμε στον κόσμο της ύλης και εγώ είμαι ένα κορίτσι φτιαγμένο από ύλη».
Jeremy  Rifkin

Η Διεθνής Εμπειρία

Υπολογίζεται ότι η Κοινωνική Οικονομία στην Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 8% των επιχειρήσεων, απασχολώντας περίπου 9 εκατομμύρια εργαζομένους, αντιπροσωπεύοντας το 7.9% της συνολικής απασχόλησης. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα και την Πορτογαλία οι κοινωνικές επιχειρήσεις καλύπτουν μόλις το 1% με 2,5% της συνολικής απασχόλησης ενώ αντίθετα σε χώρες, όπως η Δανία, η Γαλλία κι η Ολλανδία το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 12,5% , 14,3% και 15%.
Ήδη από το 1994, στο 10ο κεφάλαιο της Λευκής Βίβλου που έχει συντάξει η Ε.Ε. για την «Ανάπτυξη, την Ανταγωνιστικότητα και την Απασχόληση» καταφαίνεται ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η κοινωνική οικονομία στην προώθηση της βελτίωσης της ποιότητας της ζωής των πολιτών.
Σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία υπάρχουν έθιμα, πρότυπα συμπεριφοράς αλλά και δίκτυα αξιών που προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, σκεφτόμαστε, αποφασίζουμε, δρούμε, και λύνουμε τα προβλήματα της καθημερινότητάς μας, εξασφαλίζοντας τροφή, ένδυση, στέγη κι όσα άλλα αγαθά κι υπηρεσίες χρειαζόμαστε. Όμως, είτε μας αρέσει είτε όχι, τελικά τα πάντα, αποτιμώνται σε χρήμα με αποτέλεσμα να αποτελούν, χωρίς εξαιρέσεις, αντικείμενα οικονομικών συνδιαλλαγών και να γίνονται σχεδόν απαγορευμένα για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που δεν έχει το χρήμα για να τα αγοράσει, αφού το χρήμα, ως μέσο συναλλαγής, ολοένα κι εξαφανίζεται από τα χέρια των παραγωγικών τάξεων και μαζεύεται στα χέρια λίγων που το σωρεύουν και εκμεταλλεύονται τους τόκους, χωρίς φυσικά να το επιστρέφουν πίσω στην αγορά μέσα από την κατανάλωση, αφού όσα κι αν ξοδέψουν, αυτά που μένουν αποταμιευμένα είναι πάντα πολύ, μα πολύ περισσότερα. Σήμερα, το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού της γης, μοιράζεται  το 86% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (Α.Ε.Π.) -κι αν αυτό δεν γίνεται αντιληπτό σαν έννοια- αναλογιστείτε ότι μόνον ο Μπιλ Γκέιτς έχει περιουσία, μεγαλύτερη από το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της Πορτογαλίας!  Ο οικονομολόγος Silvio Gesell (Σύλβιο Γκέσελ) στο βιβλίο του «Φυσική Τάξη» υποστηρίζει ότι όταν το χρήμα δεν κυκλοφορεί αλλά αποθησαυρίζεται η οικονομία παραπαίει. Ενώ αντίθετα, όταν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι, έχουν στα χέρια τους για να καταναλώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο χρήμα, η Οικονομία -και κατά συνέπεια η κοινωνία- έχουν υγιή ανάπτυξη κι ευημερία.

Η δραστική μείωση του διαχειριστικού κόστους είναι ο άσσος στο μανίκι  των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.  Η συνειδητοποιημένη κι υπεύθυνη  εθελοντική προσφορά, η διευρυμένη συμμετοχή της κοινωνίας στη λήψη αποφάσεων και τη διαμόρφωση δράσεων, η άμεση αλληλεπίδραση  με τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους – αποδέκτες των προσφερομένων υπηρεσιών, ο κοινωνικός έλεγχος της εργασίας που γίνεται πολύ αποδοτικότερη, καθώς ο υπάλληλος/εργαζόμενος λογοδοτεί άμεσα στην τοπική κοινωνία αποτελούν τα δυνατά σημεία της κοινωνικής οικονομίας γενικά και των Οργανώσεων της Κοινωνίας  Πολιτών ειδικότερα. Έτσι η κοινωνική προσφορά μετατρέπεται  σε βιώσιμη οικονομική δράση μέσω της οποίας δημιουργούνται θέσεις εργασίας και διευκολύνεται η κίνηση του χρήματος στην τοπική αγορά και κοινωνία.

Η εξέλιξη της Κοινωνικής Οικονομίας:

Η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία δεν γεννήθηκε πρόσφατα επειδή τώρα συζητείτε αυτός ο όρος. Υπήρχε με τη μορφή της αχρήματης οικονομίας και συναλλαγών στις παραδοσιακές κοινωνίες . Υπήρχε με τη μορφή της φιλανθρωπίας και του εθελοντισμού. Στις σύγχρονες όμως οικονομίες συνδέεται με την κοινωνική επιχειρηματικότητα και την δημιουργία θέσεων απασχόλησης.
Στις παραδοσιακές αγροτικές οικονομίες υπήρχε πάντα μια άτυπη μορφή ανταλλαγών σε είδος, εργασία και μέσα παραγωγής, που διευκόλυνε τους χωρικούς στις ανταλλαγές τους που είχαν αντικειμενικά πολύ περιορισμένα χρήματα. Αντάλλαζαν, έτσι, όχι μόνο προϊόντα, αλλά και χρόνο εργασίας μεταξύ τους. Προσέφεραν εθελοντική εργασία για κοινά έργα για τα οποία δε γινόταν βέβαια καμιά καταγραφή. Μόνο στα μοναστήρια υπήρχε μια μορφή πολλές φορές οργάνωσης της κοινωνικής προσφοράς και φιλανθρωπίας, όπως συνεχίζει σήμερα με το παράδειγμα της η Μητρόπολη της Ηλείας π.χ γηροκομεία, ορφανοτροφεία και περίθαλψη των φτωχών.
Σήμερα όμως, υπάρχει η θεσμική κοινωνική οικονομία της αλληλεγγύης μέσω των κοινωνικών επιχειρήσεων του μη κερδοσκοπικού τομέα που δημιουργεί διαρκή απασχόληση και εισοδήματα για τους εργαζομένους ή τους συναιτεριζόμενους και αυτό το ονομάζουμε κοινωνική επιχειρηματικότητα. Ο καθηγητής κ Βλιάμος που εισήγαγε το θέμα αυτό στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, θα είναι εισηγητής αργότερα σε αυτό το συνέδριο και πιστεύω θα μας διαφωτίσει περισσότερο. Αυτό που θα ήθελα εγώ να επισημάνω είναι ότι πρόκειται για ένα αναγνωρισμένο κλάδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο με χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και άλλεςκοινοτικές πρωτοβουλίες για την δια βίου μάθσητην απασχόλησητον πολιτισμό και το περιβάλλον.. Στην Αγγλία υπάρχει Υφυπουργείο κοινωνικής οικονομίας. Στη Γερμανία στο σύνολο της οικονομίας υπάρχει και η διάσταση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.
Έτσι ως κοινωνική οικονομία αναγνωρίζεται η αλληλέγγυα οικονομία, που είναι ένας άλλος χώρος οικονομικής δραστηριότητας, πέρα από την ανταγωνιστική οικονομία και μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά για το εισόδημα και την απασχόληση / για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της δυσπραγίας και της φτώχειας.

Αν θέλουμε να αναφερθούμε σε άλλα χαρακτηριστικά κοινωνική οικονομία είναι πολλαπλασιαστής της κοινωνικής υπευθυνότητας, απέναντι στον κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Πολλαπλασιάζει τους πόρους για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού. Λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής, και ως ταμιευτήρας της αλληλεγγύης και των πόρων που προέρχονται από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, για να γίνουν επενδύσεις σε τομείς που είναι κοινωνικά αναγκαίοι. Σε τομείς που δεν προσφέρουν ισχυρό κίνητρο κέρδους για να προσελκύσουν ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά σε πραγματιστική βάση προσφέρουν εισοδήματα στους κοινωνικά αδύναμους.

Ένα άλλο πλεονέκτημα της κοινωνικής οικονομίας είναι ότι στηρίζεται στην αλληλεγγύη των κοινωνικών δικτύων.

Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αποστολή τις καλες πρακτικές. Μειώνουν το κόστος συναλλαγών. Λειτουργούν ως ταμιευτήρες κοινωνικού κεφαλαίου. Λειτουργούν υπέρ της κοινωνικοποίησης της γνώσης τεχνογνωσίας. και δρουν τελικά ως προπομπός της κοινωνικής και πράσινης επιχειρηματικότητας. Συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό της πληροφορίας και της ενέργειας. Κατευθύνουν τις επενδύσεις προς την περιφέρεια και τους κοινωνικά αναγκαίους σκοπούς. Συγκροτούν Κοινωνικό Κεφάλαιο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Αναδεικνύουν νέους κοινωνικούς πόρους συλλογικής ευφυΐας προς όφελος της οικονομικής βιωσιμότητας των συστημάτων.
Ένα παράδειγμα είναι οι κοινότητες ανοικτού λογισμικού που προσφέρουν δωρεάν γνώση και εργαλεία γνώσης και διάχυσης πληροφορίας, προκαλώντας στο τομέα αυτό μια επανάσταση στην κοινωνικοποίηση της γνώσης.

Τα πλεονεκτήματα της κοινωνικής οικονομίας, πηγάζουν από τον εθελοντισμό, την κοινωνική πρωτοβουλία και τις καινοτομίες που εισάγει στο σύστημα και το εμπλουτίζει προς όφελος των πολλών.
Η κοινωνική οικονομία επομένως έχει το ηθικό πλεονέκτημα γιατί, επενδύει σε αγαθά και υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης, επενδύει στον άνθρωπο και το περιβάλλον, σε τομείς που μπορούν να παραχθούν αγαθά και υπηρεσίες ακόμη και όταν απουσιάζει το κέρδος αλλά είναι αναγκαίοι για τη βιωσιμότητα του συνόλου της οικονομίας.
Αντλεί πόρους για επενδύσεις από δωρεές, χορηγίες και την εταιρική υπευθυνότητα. Βασίζεται στην κοινωνική υπευθυνότητα του πολίτη αλλά και των επιχειρήσεων.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα σήμερα από ιδρύματα (foundations) που λειτουργούν ως εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία και αναλαμβάνουν μεγάλες ανθρωπιστικές αποστολές, αλλά και χιλιάδες μικρές συλλογικότητες που προσφέρουν υπηρεσίες με πολύ μικρό κόστος συνδυάζοντας τον εθελοντισμό με την λειτουργία μη κερδοσκοπικών εταιριών.

Η κοινωνική οικονομία προτάσσει την αειφορική διάσταση της εππιχειρηματικότητας κυρίως για την βιωσιμότητα των αστικών κέντρων. Συμβάλει στην οικοδόμηση νέων σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να αναλάβουν επενδυτικές πρωτοβουλίες.
Με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα μπορεί να θέσει σε κίνηση παραγωγικές διαδικασίες σε εποχές που ο κερδοσκοπικός τομέας και το κράτος βρίσκονται σε ακινησία, ιδιαίτερα εκεί που πρέπει να αντιμετωπιστεί η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Η κοινωνική οικονομία δεν είναι μια επινόηση εκ των άνω της πολιτικής. Δεν είναι ιδεολόγημα παράγωγο μιας μεγάλης ιδεολογικής θεωρίας .Την συναντάμε μπροστά μας ως  κατάσταση ανάγκης, κάθε μέρα σε διάφορες μορφές. Την συναντάμε σε πρωτοβουλίες για κοινωφελή έργα, αγαθά και υπηρεσίες. Την συναντάμε ως οργάνωση της αλληλεγγύης που καταλήγει σε κοινωνική επιχειρηματικότητα. Με στόχο την διαρκή της αποτελεσματικότητα. Στον πολιτισμό το περιβάλλον  και την παιδεία. Τώρα, η οικονομική κρίση και η εξάπλωση της φτώχειας την καθιστά αναγκαία προϋπόθεση για ρεαλιστικές λύσεις.
Έτσι συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ανεργίας με την δημιουργία απασχόλησης, συμβάλλει στην αναδιανομή του εισοδήματος.
Σε κάθε περίπτωση κινητήρια δύναμη της κοινωνικής οικονομίας αλλά και της πράσινης ανάπτυξης είναι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Το κοινωνικό κεφάλαιο που προκύπτει από την οριζόντια συνεργασία και τα κοινωνικά δίκτυα.

Συνοπτικά τα πλεονεκτήματα της Κοινωνικής Οικονομίας είναι

Η κοινωνική οικονομία θέτει ένα ηθικό πρόταγμα το οποίο είναι συγκριτικό πλεονέκτημα για την ανάκτηση δυνάμεων και πρωτοβουλιών μέσα από την κοινωνία.

Βασίζεται στην κοινωνική υπευθυνότητα του πολίτη αλλά και των επιχειρήσεων.

Περιορίζει την σπατάλη των υλικών και αναδεικνύει νέες δυνατότητες.

Προτάσσει την αειφορική διάσταση κυρίως για την βιωσιμότητα των αστικών κέντρων.

Αλληλέγγυα Κοινωνική Οικονομία

Η αύξηση των ποσοστών της ανεργίας και της φτώχειας στην Ευρώπη είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την εμφάνιση νέων μορφών κοινωνικών επιχειρήσεων καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και φορέων καινοτομιών, ως αντιστάθμισμα κάλυψης νέων αναγκών, ενόψει μάλιστα της αδυναμίας των κρατών να σχεδιάσουν αποτελεσματικές πολιτικές. Η παρατεταμένη κρίση του Κράτους Πρόνοιας επέτρεψε την άνοδο μιας νέας μορφής κοινωνικής οικονομίας επονομαζόμενη «οικονομία της αλληλεγγύης». Μιλάμε λοιπόν για μια μορφή κοινωνικής οικονομίας προσανατολιζόμενης στις πρωτοβουλίες εκείνες που αφορούν στην τοπική ανάπτυξη, στην επανενσωμάτωση μακροχρόνια ανέργων και στην καταπολέμηση του αποκλεισμού.
.
Οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας ή επιχειρήσεις της αλληλεγγύης, έχοντας ως χαρακτηριστικό την καινοτομία, επεκτάθηκαν σε νέα πεδία όπως σε υπηρεσίες γειτνίασης, αναδόμησης προβληματικών συνοικιών, βοήθειας ηλικιωμένων ατόμων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες, επαγγελματικής ενσωμάτωσης ατόμων χαμηλού μορφωτικού επιπέδου καθώς και στο εμπόριο, την ηθική και αλληλέγγυα χρηματοδότηση, την περιβαντολλογική διαχείριση αποβλήτων κα.
Η κοινωνική οικονομία απέβλεπε περισσότερο στην πραγματοποίηση των στόχων της κοινωνικής πολιτικής ή της πολιτικής της απασχόλησης[1]. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η ιδιαιτερότητα ως προς τη διαχείρισή τους, οδήγησε στη δημιουργία της προσδοκίας μιας ανώτερης δυνατότητας από εκείνης του Κράτους όσον αφορά στην παροχή υπηρεσιών γενικού οφέλους με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Αυτό το σημείο ξεχωρίζει άλλωστε και στην έκθεση της η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Ποιος δηλαδή θα πρέπει να είναι ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας εφόσον επωφελείται των κρατικών επιχορηγήσεων.



Συμβάλει στην οικοδόμηση νέων σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.

Η «κοινωνική οικονομία» ως συγκροτημένη και αναγκαία στρατηγική κατεύθυνση, διαμορφώθηκε στη Διάσκεψη υπουργών Κοινωνικής Πολιτικής των κρατών μελών του ΟΟΣΑ τον Ιούνιο του 1998. Πυρήνας της κατεύθυνσης που έδωσε η Διάσκεψη είναι να δημιουργηθεί «το κράτος το οποίο ρυθμίζει το κοινωνικό περιβάλλον αντί του κράτους που χορηγεί κοινωνικές παροχές».
Στο πρόγραμμα LEED[11] του ΟΟΣΑ αναλύεται εκτενώς η φύση και ο ρόλος του τομέα της κοινωνικής οικονομίας, του μη κερδοσκοπικού τομέα, των κοινωνικών επιχειρήσεων και αναφέρονται οι καινοτόμες πρακτικές και πολιτικές. Ο ρόλος ο οποίος καλείται να διαδραματίσει η κοινωνική οικονομία στην Ευρώπη είναι υποστηρικτικός και συμπληρωματικός του κοινοτικού κεκτημένου στα πλαίσια των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβόνας, ήτοι η εδραίωση της κοινωνικής συνοχής ως παράγοντας ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον, στα κείμενα του ΟΟΣΑ τονίζεται η διάδραση κοινωνικής οικονομίας και τοπικής ανάπτυξης ώστε να παραχθούν οικονομίες ανταγωνιστικές.
4. Παραδείγματα[12] εφαρμογών «κοινωνικής οικονομίας» και «κοινωνικών επιχειρήσεων» στον ευρωπαϊκό χώρο
Στις αρχές του 1990 το μοναδικό κράτος μέλος με ειδική νομοθεσία, όσον αφορά στις κοινωνικές επιχειρήσεις, ήταν Ιταλία. Το 1995 το Βέλγιο συνέταξε σχετικό νόμο και αργότερα ακολούθησαν η Γαλλία, Πορτογαλία, Φινλανδία και Λιθουανία. Στη Γερμανία θεσπίστηκε νόμος για τις επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούσαν άτομα με βαριές αναπηρίες. Σε πολλές άλλες χώρες αναπτύσσεται ακόμη σχετικός διάλογος ως προςτη δυνατότητα θέσπισης νόμων όπως είναι για παράδειγμα η περίπτωση του Ηνωμένου Βασίλειου.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν κοινωνικές επιχειρήσεις στον τομέα παραγωγής βιολογικών προϊόντων, προστασίας του περιβάλλοντος, παροχής προσωπικών υπηρεσιών, με στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επίσης αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον για τα κέντρα επιχειρηματικότητας της Κοινότητας (community businesses) τα οποία αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την προσφορά κοινωνικών υπηρεσιών και απασχόλησης.
Στην Ολλανδία στο ίδιο μοντέλο οργάνωσης συστήνονται συνοικιακές αναπτυξιακές επιχειρήσεις ή συμπράξεις, με αντικείμενο προσανατολιζόμενο στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ποιότητα της ζωής των πολιτών.
Στη Σουηδία υπάρχουν κοινωνικοί συνεταιρισμοί στους τομείς της εκπαίδευσης ενηλίκων, της ψυχαγωγίας, του πολιτισμού, της παροχής προσωπικών υπηρεσιών κυρίως σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
Το Φινλανδικό μοντέλο συστήνει εργατικούς συνεταιρισμούς με σκοπό την παροχή υπηρεσιών κατάρτισης και κοινωνικών υπηρεσιών. Ενισχύουν το αίσθημα του εθελοντισμού και δημιουργούν προϋποθέσεις ενσωμάτωσης κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων για ένταξή τους στην αγορά εργασίας.
Στην Αυστρία η κοινωνική οικονομία εμφανίζεται με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και ειδικότερα στη φροντίδα των παιδιών στο σπίτι από υπεύθυνους (child-minder). Το 80% των μελών αυτών των ομάδων είναι κυρίως άτομα με ειδικές ομάδες.
Στην Ιρλανδία δημιουργούνται αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί και συνεταιρισμοί για άτομα με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες. Σε αυτούς συμμετέχουν ποικίλοι εταίροι, όπως ΜΚΟ, κοινωνικές επιχειρήσεις, πιστωτικές ενώσεις, τοπικοί αναπτυξιακοί οργανισμοί.
Στο Λουξεμβούργο έχουν συσταθεί οργανισμοί ενσωμάτωσης μέσω οικονομικών δραστηριοτήτων με στόχο την ένταξη γυναικών και μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Δραστηριοποιούνται κυρίως στους τομείς του πολιτισμού, της εργασιακής ενσωμάτωσης, της γεωργίας, του περιβάλλοντος.
Στη Γερμανία, ως συνέπεια της κρίσης της ανεργίας, έχουν αναπτυχθεί πρωτοβουλίες εργασιακής ενσωμάτωσης και δημιουργίας θέσεων εργασίας. Στόχος τους είναι η ενεργοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου και η καταπολέμηση της ανεργίας προσφέροντας εκπαιδευτικά προγράμματα και ευκαιρίες για απασχόληση ορισμένου χρόνου.
Στη Γαλλία αναπτύσσονται πρωτοβουλίες εργασιακής ενσωμάτωσης ευάλωτων οικονομικά και κοινωνικά ομάδων με τη μορφή τοπικών κυρίως συνδέσμων (regies de quartier) καθώς και παροχής προσωπικών υπηρεσιών κοινωνικού σκοπού (σε παιδιά, ηλικιωμένους) με ιδιαίτερη δραστηριοποίηση εθελοντών (γονέων, εκπαιδευτικών).
Στο Βέλγιο αναπτύσσονται κυρίως πρωτοβουλίες «επιχειρήσεων κοινωνικού σκοπού» με το Νόμο του 1995. «Σε άλλες περιοχές του Βελγίου θεσμοθετήθηκαν επιχειρήσεις Κατάρτισης μέσω της Απασχόλησης καθώς και επιχειρήσεις Ενσωμάτωσης στην Απασχόληση, οι οποίες έχουν σαν στόχο την ενσωμάτωση άνεργων ατόμων στην αγορά εργασίας παρέχοντας συμβόλαια απασχόλησης[».




Στην Ελλάδα η"Kοινωνική Οικονομία" Το κρυφό έλλειμμα της χώρας   
Τρίτη, 08 Μάρτιος 2011

Σε μια περίοδο που η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη του δημοσιοοικονομικού ελλείμματος κακαι κρίση του πολιτικού της συστήματος η «Κοινωνική Οικονομία» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το κρυφό έλλειμμα της Χώρας εάν λάβουμε υπόψη την μεγάλη διαφορά από το μέσο όρο από την Ε.Ε. η οποία βρίσκεται στο επίπεδο του 10% περίπου ενώ η Ελλάδα μόλις στο 2-3%.
Το γεγονός αυτό, συσσωρεύει χρόνιες αδυναμίες στην Ελληνική οικονομία ενώ μπορεί να θεωρηθεί μια από τις γενεσιουργούς αιτίες της γενικότερης κρίσης καθώς η οικονομία μας στερείται εναλλακτικά μέσα, πέρα από το κράτος και την αγορά για να δημιουργήσει προστιθέμενη αξία και κοινωνικό κεφάλαιο για την ανάπτυξη.

Παράλληλα, πρέπει να επισημάνουμε ότι ενώ ο δείκτης ανάπτυξης των ¨οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών¨ αναγνωρίζεται στην Ευρώπη πως έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη «κοινωνικής οικονομίας» και αυτός ο δείκτης με τη σειρά του έχει σχέση με την αντιμετώπιση της κρίσης και της διαφθοράς, στην χώρα μας φαίνεται ότι αυτή η αναγνώριση απουσιάζει, και η υπόθεση αντιμετωπίζεται ως δευτερεύων θέμα. Έτσι δεν υπάρχει ουσιαστικά μέριμνα συντονισμού για την αξιοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου των οργανώσεων Κ.τ.Π. μολονότι ο Πρωθυπουργός συχνά αναφέρεται στη σημασία και στον ρόλο των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών.

Αυτές οι παραδοχές που ανήκουν εκτός των άλλων και στις πάγιες αρχές της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, φαίνεται ότι από πολλούς στο κόμμα και την κυβέρνηση δεν λαμβάνονται υπόψη υπό την ασφυκτική πίεση της κρατικής γραφειοκρατίας και των συντεχνιακών συμφερόντων.
Είναι προφανές ότι μέσα στην δίνη της οικονομικής κρίσης και υπό την πίεση της επείγουσας διαχείρισης του δημοσίου χρέους το ζήτημα αυτό δεν μπορούσε να τεθεί στη κορυφή της πολιτικής ατζέντας, στην παρούσα στιγμή θα μπορούσε όμως να απασχολεί στην βάση της κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής με ένα οριζόντιο συντονισμό των αρμοδίων Υπουργείων που έχουν την ευθύνη και τους πόρους για αυτό τον τομέα.


Σε κάθε περίπτωση όμως η κινητοποίηση για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας είναι μια επείγουσα ανάγκη για τον περιορισμό και την απορρόφηση κοινωνικών κραδασμών, της αντιμετώπισης του οικονομικού αποκλεισμού και της ανεργίας, και γενικότερα για την ανάκαμψη της οικονομίας.


Από την ερευνά μας που κάναμε (ως μη κυβερνητικός οργανισμός) διαπιστώνουμε όπως διαπιστώνουν και όλοι οι φορείς που συναλλάσσονται με το δημόσιο ότι ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει στο τομέα αυτό σε σχέση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις εάν εξαιρέσουμε την κατάργηση των stage προς το δημόσιο που γίνονταν και με πόρους του Ε.Κ.Τ .


Ένα μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο αντί να καταλήγει στους κοινωνικά αδύναμους και χρόνια άνεργους καταλήγει στους βολεμένους και ως συμπληρωματικό εισόδημα σε δημοσίους υπαλλήλους. Διάφοροι εκπαιδευτές, μελετητές ελεγκτές, πιστοποίητες, είναι οι επωφελούμενοι της γνωστής «βιομηχανίας σεμιναρίων» και άχρηστων μελετών. Το λειτουργικό κόστος της όλης διαχείρισης και διαδικασίας τεράστιο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνάει το 25%.Σε άλλες περιπτώσεις οι πόροι του κοινωνικού ταμείου χρησιμοποιούνται για να καλύψουν την επέκταση του δημοσίου τομέα και δεν είναι μόνον η περίπτωση των stage που αποκαλύφθηκε από την σημερινή Κυβέρνηση.


Το Υπουργείο παιδείας που μετονομάστηκε και σε δια βίου Μάθησης διαχειρίζεται ένα σημαντικό κομμάτι του ΕΚΤ, ωστόσο δεν προβλέπει τίποτε ουσιαστικά από τους πόρους για την εξωσχολική δια βίου Μάθηση που θα μπορούσε να αναπτύξει σε συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς τις επιχειρήσεις και τις οργανώσεις της ΚτΠ. Και τότε γεννάται το ερώτημα για ποια δια βίου Μάθηση μιλάμε; Εάν δεν υπάρχουν προγράμματα έξω από το σχολείο και την δημοσιοϋπαλληλική διαχείριση, προγράμματα για την διαρκή διάχυση γνώσης προς την κοινωνία.

Απάντηση στο ερώτημα δεν υπάρχει. Αντιθέτως, προβλέπονται σοβαρά ποσά για μελέτες πιστοποίησης επαγγελμάτων που στην ουσία βάζουν μεγαλύτερα γραφειοκρατικά εμπόδια στους ελευθέρους επαγγελματίες (π.χ. Πως πιστοποιείται ένας ανθοπώλης).

Αντί για παράδειγμα να αναζητηθούν διαδικασίες δια βίου μάθησης στα πράσινα επαγγέλματα και στην πράσινη επιχειρηματικότητα με την αξιοποίηση των περιβαλλοντικών οργανώσεων, με τις καταχρηστικές πιστοποιήσεις εμποδίζονται γραφειοκρατικά ορισμένα παραδοσιακά επαγγέλματα που η δια βίου μάθηση τουλάχιστον λειτουργεί παραδοσιακά. Ενώ δεν ενισχύεται πουθενά η εξωσχολική δια βίου μάθηση σε νέους τομείς που η ίδια η εξέλιξη της οικονομίας αναδεικνύει .


Στο ζήτημα της δια βίου μάθησης εάν θέλουμε να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα από την αξιοποίηση των πόρων του ΕΚΤ, θα πρέπει να αναζητηθούν περισσότερο από κάθε άλλη φορά πολιτικές καινοτομίες σύνδεσης των κοινωνικών δικτύων με την τοπική αυτοδιοίκηση και με προγράμματα δια βίου μάθησης μέσα από συμπράξεις με επιχειρήσεις και ΜΚΟ.


Η πράσινη ανάπτυξη και οι κοινωνικές επιχειρήσεις



Μπροστά στο περιβαλλοντικό αδιέξοδο των μεγάλων πόλεων υπάρχει το όραμα για τις πράσινες πόλεις, που είναι μια ρεαλιστική διέξοδος για να αλλάξει την κατεύθυνση των επενδύσεων και το καταναλωτικό πρότυπο.
Συνδέεται άμεσα με την πράσινη ζήτηση σε υγιεινά και ωφέλιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Με την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την οικοδιαχείριση του νερού.
Τα βιοκλιματικά κτίρια και την εξοικονόμηση της ενέργειας, με την πολιτική για τις πράσινες πόλεις και την ανακύκλωση με την οικοπροστασία των δασών και της θάλασσας. Με την αξίωση για καθαρό περιβάλλον και υγεία.
Το κέρδος έτσι, είναι διπλό. Από την μία πλευρά έχουμε ενεργητική προωθητική διαδικασία για την προστασία του περιβάλλοντος και από την άλλη πράσινη ανάπτυξη που εξασφαλίζει την βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων.
Επιχειρηματικότητα στον τομέα της ενέργειας!  διευκολύνεται τα μέγιστα από την ανάγκη μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα, πετρέλαιο και άνθρακα στην ενέργεια από τον Ήλιο και την αξιοποίηση της τεχνολογίας του υδρογόνου.
Η διασπορά των επενδύσεων στις ήπιες μορφές ενέργειας από Δήμους, στις μικρές επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά μπορεί να αναζωογονήσει τις τοπικές κοινωνίες.
Οι Δήμοι μπορούν να γίνουν μπροστάρηδες σ’ αυτή τη διαδικασία.
Οι Δήμοι μπορούν να συμβάλλουν στον εκδημοκρατισμό της ενέργειας με το παράδειγμα τους, και μέσω αυτής της οικονομικής διαδικασίας, δημιουργείται έδαφος για την συμμετοχική δημοκρατία.
Η ζεύξη της πράσινης ανάπτυξης με την κοινωνική οικονομία.


Η οριζόντια συνεργασία των κοινωνικών δικτύων με τους φορείς της Τ.Α. και στη συγκεκριμένη περίπτωση  με τους κοινωνικά δίκτυα και οργανώσεις περιβάλλοντος, είναι το κλειδί για να πάει μπροστά τόσο η υπόθεση της  οικοπροστασίας , όσο και η πράσινη επιχειρηματικότητα που είναι η κινητήρια δύναμη για να έχουμε ένα βιώσιμο αστικό περιβάλλον.
Αυτές οι δύο έννοιες πάνε μαζί  και θα πρέπει να τις βλέπουμε παράλληλα. Δεν μπορούμε να έχουμε την επιθυμητή προστασία του περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα, την μείωση της αστικής ατμοσφαιρικής  ρύπανσης  εάν δεν κινητοποιήσουμε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας και της πράσινης ανάπτυξης. (το λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο)
Και δεν μπορούμε να κινητοποιήσουμε πόρους και πολιτικές σε ικανό βαθμό εάν δεν κινητοποιηθούν τοπικές κοινωνίες και τοπική αυτοδιοίκηση για να «καλλιεργήσουν» το έδαφος τόσο της ζήτησης όσο και της επιχειρηματικότητας προς αυτή την κατεύθυνση.

Κοινωνική οικονομία και ηθική επιχειρηματικότητα
Με βάση τις κυρίαρχες ιδεολογικές ηθικές του παρελθόντος έχουμε φτάσει στην σημερινή οικονομική κρίση που το υπόβαθρο της είναι ηθική κρίση. Μια κρίση που οδηγεί στον κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό μεγάλα τμήματα πληθυσμού, στη φτώχεια και παγκόσμια περιβαλλοντική απειλή. Η σημερινή κρίση είναι Προϊόν της κυρίαρχης προτεσταντικής ηθικής της αγοράς και της σοσιαλιστικής ηθικής του κράτους. Γιατί στην μεν πρώτη περίπτωση αποδείχθηκε ότι δεν ισχύει απεριόριστα αυτό που είπε ο Ανταμ Σμίθ ότι «κάνοντας ο καθένας το καλύτερο για τον εαυτό του και την τσέπη του κάνει και καλό στην κοινωνία» Και ασφαλώς δεν ισχύει η σοσιαλιστική ηθική της συλλογικότητας όταν, το υποτιθέμενο καλό της κοινωνίας ταυτίζεται με τα συμφέροντα της κρατικής γραφειοκρατίας και τα προνόμια της έναντι του υπόλοιπου πληθυσμού. Βέβαια, αυτές οι ηθικές ιδεολογίες για μια μεγάλη ιστορική περίοδο έπαιξαν προωθητικό ρόλο, σήμερα όμως έχουν φτάσει στα όρια τους.

Για παράδειγμα και αυτό δείχνει τις αντινομίες της ηθικής σε διαφορετικές περιόδους, η ρήξη της προτεσταντικής ηθικής με τον καθολικισμό σήμανε η αρχή για την εκτεταμένη θεσμική συσσώρευση κεφαλαίου στην δύση με την κατάργηση της αμαρτίας του τόκου του χρήματος τον οποίο στηλίτευε και απαγόρευε ηθικά ο Χριστιανισμός. Εδώ βλέπουμε καθαρά πως η μεταμόρφωση της ηθικής ενίσχυσε την ανάπτυξη του καπιταλισμού και των επιχειρήσεων. Στην αντίθετη περίπτωση σήμερα η υπερσυγκέντρωση κεφαλαίου έξω από την πραγματική οικονομία οδηγεί στην οικονομική ασφυξία μεγάλο μέρος επιχειρήσεων και νοικοκυριά.

Με την ιδία ηθική λοιπόν βλέπουμε ιστορικά άλλοι να οδηγούνται στη κόλαση και άλλοι στο παράδεισο. Εάν σήμερα θέλουμε αποτελεσματικότητα μέσω ηθικής, οφείλουμε να την διαχωρίσουμε από τις ηθικές που είχαν αποτέλεσμα στο παρελθόν αλλά στην σημερινή πραγματικότητα λειτουργούν ως ηθικές ιδεολογικές αυταπάτες. Από την άλλη πλευρά σήμερα προβάλλεται η ηθική των επιχειρήσεων μέσω της «κοινωνικής εταιρικής ευθύνης» ωστόσο υπάρχουν όρια στην λειτουργία και την αποτελεσματικότητα της «κοινωνικής εταιρικής ευθύνης» που παρουσιάζεται ως γενικό εργαλείο της ηθικής επιχειρηματικότητας.

Η κοινωνική εταιρική ευθύνη είναι ένα από τα υλικά στο «φάρμακο» της ηθικής παρακμής του συστήματος και όχι το ίδιο το «φάρμακο» όπως παρουσιάζεται. Αντιμετωπίζει το μερικό όχι το όλον του προβλήματος. Άλλη είναι η στάση της ηθικής του Μπίλ Γκέιτς ως ιδιοκτήτη επιχειρηματία της Microsoft και άλλη στο ίδρυμα για την υγεία στις φτωχές χώρες του τρίτου κόσμου που έχει ιδρύσει. Όπως για παράδειγμα συμβαίνει και στη οικολογία, όπου τα lobes και ο κατακερματισμένος ακτιβισμός συμβάλλουν μεν  στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, αλλά δεν είναι η συνολική λύση στην παγκόσμια περιβαλλοντική απειλή.

Η εξωτερικότητα της «κοινωνικής εταιρικής ευθύνης» δεν μπορεί να είναι ΜΌΝΟΝ συγκεκαλυμμένη διαφήμιση μια άλλης κερδοσκοπικής επιχείρησης.

Το καταλυτικό στοιχείο της ηθικής επιχειρηματικότητας βρίσκεται στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας στα πλαίσια της οποίας όχι μόνον μπορεί να λειτουργήσει καθαρά η ηθική επιχειρηματικότητα, αλλά μπορεί να καλύψει τα ηθικά και υλικά κενά της γενικότερης επιχειρηματικότητας που έχει ως κίνητρο το κέρδος. Τα κενά δηλ. των επενδύσεων σε τομείς που είναι αναγκαίοι να προσφέρουν αγαθά και υπηρεσίες στο κοινωνικό σύνολο αλλά δεν γίνονται επενδύσεις επειδή δεν προσφέρουν κερδοφορία.

Βασικό προαπαιτούμενο είναι, το κοινωνικό κεφάλαιο της αλληλεγγύης, της κοινωνικής συνεργασίας, της διάχυσης προς τα κάτω γνώσεων και πληροφόρησης. Κοινωνικοποίηση της γνώσης δηλ με συμμετοχικές διαδικασίες.

Ηθικές επενδύσεις έχουμε κυρίως όταν συνδυάζουμε την ανάπτυξη των κοινωνικών πόρων η του λεγόμενου κοινωνικού κεφαλαίου με τις οικονομικές επενδύσεις στο χώρο της μη κερδοσκοπικής οικονομίας.

Η κοινωνική οικονομία μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά σε αυτό το πεδίο όχι γιατί μπορεί να καταλάβει το σύνολο της οικονομίας αλλά, γιατί ακριβώς μπορεί να μπολιάσει και να ηθικοποιήσει το όλον μείγμα της οικονομίας.

Και αυτό γίνεται καταλαμβάνοντας ένα σημαντικό της κομμάτι της οικονομίας που αντιμετωπίζει τον κοινωνικό αποκλεισμό, την περιβαλλοντική απειλή, την επικοινωνία, την δια βίου μάθηση και επιμόρφωση. Η κοινωνική οικονομία είναι τελικά το ηθικό αντίδοτο στην αχαλίνωτη κερδοσκοπία. Έτσι όλα τα παραπάνω ζητήματα χρήζουν ολιστικής προσέγγισης εάν θέλουμε μια αποτελεσματική ηθική στη σύγχρονη επιχειρηματικότητα. Και η απάντηση είναι:
Συμμετοχική οικολογία για το περιβάλλον..
Συμμετοχική κοινωνική οικονομία για την ηθική επιχειρηματικότητα.
Συμμετοχική δημοκρατία για την οργάνωση της νέας καθολικότητας των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Δεν υπάρχει μια ενιαία διαχρονική ηθική για την επιχειρηματικότητα, για αυτό πρέπει να ορίσουμε ξανά τους κανόνες και τους στόχους μιας πραγματικά αποτελεσματικής ηθικής πέρα από την ηθικολογία και τον φαρισαϊσμό.

Η κοινωνική εταιρική ευθύνη δεν είναι το ηθικό «φάρμακο» για όλα… αλλά κομμάτι του ΠΑΖΛ για την ενίσχυση της ηθικής επιχειρηματικότητας.

Η κοινωνική οικονομία είναι ο μοναδικός δείκτης που έχουμε μέχρι σήμερα για την ανάπτυξη της ηθικής επιχειρηματικότητας με την έννοια της ομαλής και δίκαιης συμβίωσης για όλους χωρίς κοινωνικούς και οικονομικούς αποκλεισμούς .

Η ευθύνη τελικά και το μεγαλύτερο βάρος για να φωτιστούν αυτά τα σημεία πέφτει στο οργανωμένο σύνολο των κοινωνικών δικτύων (social media).

*Το κείμενο είναι από την παρέμβαση του Βασίλη Τακτικού στο συνέδριο CEO & CSR money conference 2011 που έγινε την Πέμπτη 5 Μαΐου, Athenaeaum intercontinental συζητήσεις στρογγυλής Τραπέζης ( discussion panels)


ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
από τον Vasilis Taktikos, Σάββατο, 30 Οκτώβριος 2010 στις 7:30 π.μ.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η πράσινη επιχειρηματικότητα αναγνωρίζεται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο ως η βασική προϋπόθεση για την αειφορία και βιώσιμη ανάπτυξη, μπροστά στην απειλή της οικολογικής κατάρρευσης του πλανήτη από τις ρυπογόνες δραστηριότητες του ανθρώπου και το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Θεωρείται μάλιστα ως η μόνη λύση ριζικής αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που στοχεύει στην πρόληψη πριν είναι αργά για την “θεραπεία”.

Είναι το κλειδί για το μέλλον της οικονομίας, καθώς συνδυάζει το τερπνόν της οικοπροστασίας μετά του ωφελίμου της οικονομίας και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Σύμμαχος για την πράσινη επιχειρηματικότητα είναι η νέα υψηλή πράσινη τεχνολογία που εισδύει σε όλους τους τομείς της ενέργειας, παραγωγής και των υπηρεσιών.

Συνδέεται άμεσα με την πράσινη ζήτηση σε υγιεινά και ωφέλιμα προϊόντα και υπηρεσίες. Με την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την οικοδιαχείριση του νερού. Τα βιοκλιματικά κτίρια και την εξοικονόμηση της ενέργειας, με την πολιτική για τις πράσινες πόλεις και την ανακύκλωση με την οικοπροστασία των δασών και της θάλασσας. Με την αξίωση για καθαρό περιβάλλον και υγεία.

Το κέρδος έτσι, είναι διπλό. Από την μία πλευρά έχουμε ενεργητική προωθητική διαδικασία για την προστασία του περιβάλλοντος και από την άλλη πράσινη ανάπτυξη.
Τι κινεί τη πράσινη επιχειρηματικότητα
• Την πράσινη επιχειρηματικότητα πρώτα απʼ όλα την κινεί η επείγουσα αναγκαιότητα αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών και η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ήπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
• Η αυξανόμενη ζήτηση της αγοράς σε πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες.
• Το ηθικό πλεονέκτημα της πράσινης επιχειρηματικότητας απέναντι σε κάθε μορφή ζωής.
• Η εφαρμογή των νέων προηγμένων πράσινων τεχνολογιών που προσφέρει πλεονεκτήματα στους επενδυτές της πράσινης επιχειρηματικότητας

• Το περιβαλλοντικό αδιέξοδο των μεγάλων πόλεων και το όραμα για τις πράσινες πόλεις.

• Η πίεση για επάρκεια καθαρού πόσιμου νερού για τον αυξανόμενο πληθυσμό και τις αυξανόμενες καλλιέργειες.

• Το αδιέξοδο της υπερκατανάλωσης χημικών φαρμάκων και φυτοφαρμάκων και η ανάγκη, αλλά και οι δυνατότητες που υπάρχουν για την χρήση οικοθεραπευτικών μεθόδων και σκευασμάτων.

Τι εμποδίζει την ανάπτυξή της

• Κατʼ αρχήν, οι παγιωμένες επενδύσεις και συγκέντρωση κεφαλαίου σε ρυπογόνους τομείς της οικονομίας, που λειτουργεί συντεχνιακά και αποτρεπτικά για επενδύσεις στην πράσινη επιχειρηματικότητα.

• Η λογική του εύκολου κέρδους που δεν υπολογίζει το κόστος της προστασίας του οικοσυστήματος.

• Η άγνοια των πλεονεκτημάτων πολλές φορές που προσφέρουν οι πράσινες τεχνολογίες για τους επενδυτές.

• Τα γραφειοκρατικά εμπόδια για την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, όπως είχαμε για παράδειγμα για την διάδοση των φωτοβολταϊκών.

• Η έλλειψη σοβαρών κινήτρων για επενδύσεις υποδομής στην πράσινη επιχειρηματικότητα.

• Το έλλειμμα της νέας οργανωτικής κουλτούρας, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην αγροτική παραγωγή όπου δύσκολα αλλάζουν αντικείμενο καλλιέργειας οι αγρότες μολονότι θα μπορούσαν νʼ αντικατασταθούν με άλλες αποδοτικότερες που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΩΣ ΠΟΛΙΤΕΣ
Μπορούμε αφού κατανοήσουμε αυτές τις προϋποθέσεις όχι μόνον να πιέσουμε, αλλά να γίνουμε εθελοντές και υποστηρικτές πρωτοβουλιών για την πράσινη επιχειρηματικότητα και τη ριζική αντιρύπανση καθορίζοντας με την καταναλωτική στους στάση την ζήτηση.
• Να υιοθετήσουμε τον αυτοπεριορισμό στην κατανάλωση και να προάγουμε τα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.
• Να αλλάξουμε προοδευτικά τη συμπεριφορά στην ποιότητα της ζήτησης και τις προτιμήσεις.

• Να αλλάξουμε το ίδιο το καταναλωτικό πρότυπο, ζητώντας προϊόντα με ανακυκλώσιμα υλικά τα οποία δεν σπαταλούν ενέργεια και δεν ρυπαίνουν.Επειδή ως πολίτες δεν είμαστε μόνο καταναλωτές, αλλά ταυτόχρονα κατά κάποιον τρόπο και παραγωγοί προς ιδίαν κατανάλωση, πέραν από τους κατʼ επάγγελμα επιχειρηματίες και ως συμμετέχοντες σε κοινοπραξίες, πολυμετοχικές εταιρείες και συνεταιρισμούς, μπορούμε να επιδράσουμε καταλυτικά προς την κατεύθυνση των επενδύσεων στην πράσινη οικονομία.
Να αλλάξουμε επίσης προοδευτικά το παραγωγικό πρότυπο, όχι πλέον ως καταναλωτές, αλλά και ως μικροί παραγωγοί π.χ. ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, γεωργικών προϊόντων, διατροφής και κουζίνας, οικιακής κομποστοποίησης και κατασκευής βιοκλιματικών κτιρίων.

Είναι στο χέρι μας λοιπόν νʼ αλλάξουμε το καταναλωτικό παραγωγικό πρότυπο στην κουλτούρα μας, τη συμπεριφορά μας και στις καθημερινές πράξεις μέσα από την θεσμική οργάνωση της Κοινωνίας των Πολιτών και την πεποίθηση ότι η Πράσινη Επιχειρηματικότητα μας αφορά όλους, είτε ως παραγωγούς είτε ως καταναλωτές, το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας.
Μπορούμε να δράσουμε μέσα από την προώθηση της συνεργασίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, καταρτίζοντας τοπικά σύμφωνα ποιότητας για την Οικοπροστασία και Πράσινη Επιχειρηματικότητα.

.


Ο συνειδητοποιημένος πολίτης ως παραγωγός
Είναι πολύ σημαντικό ο ενεργός πολίτης σήμερα να παρέμβει για την προώθηση της πράσινης επιχειρηματικότητας, όχι μόνον στην διαμόρφωση της ζήτησης σε πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά και στην διαμόρφωση της προσφοράς στο παραγωγικό γίγνεσθαι.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι, η ρύθμιση της αγοράς δεν γίνεται όσο θα θέλαμε ίσως ελεύθερα από την ζήτηση, αλλά καθορίζεται κι αυτή και οι επιθυμίες μας από το καταναλωτικό πρότυπο που ορίζουν οι μεγάλες εταιρείες με τις διαφημίσεις και με προσφερόμενα προϊόντα.

Γιατί είναι σαφές ότι δεν μπορείς να ζητάς προϊόντα στην αγορά που δεν υπάρχουν διαθέσιμα και βρίσκονται μόνο στο πειραματικό, δειγματοληπτικό στάδιο και δεν έχουν γίνει οι απαιτούμενες επενδύσεις για μαζική παραγωγή.

Δεν μπορείς να ζητάς εναλλακτικά καύσιμα για το αυτοκίνητό σου που δεν υπάρχουν στην αγορά, πάνινες σακούλες αντί για πλαστικές που δεν προσφέρουν τα Super Market,

Δεν μπορείς να οραματίζεσαι πράσινες πόλεις όταν δεν υπάρχουν εταιρείες και Δήμοι να επενδύσουν π.χ. στις πράσινες στέγες και την ανακύκλωση.

Γιʼ αυτό, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι η διαδικασία της προσφοράς στην Πράσινη Επιχειρηματικότητα ενισχύεται μέσα από συλλογικές διαδικασίες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που μπορούν να επιδράσουν στο κράτος, στην τοπική αυτοδιοίκηση και στις ίδιες τις επιχειρήσεις, ώστε να επιλέξουν και να επενδύσουν εκείνες με τη σειρά τους στην πράσινη επιχειρηματικότητα.

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι φθάσαμε στη σημερινή παγκόσμια κρίση και υποβάθμιση, γιατί δόθηκε μονόπλευρη σημασία στην τόνωση της «αυθόρμητης» ζήτησης, χωρίς την συνειδητή τόνωση της προσφοράς στην πράσινη οικονομία, την συνειδητή τόνωση σε προϊόντα και υπηρεσίες μέσω της κοινωφελούς ρύθμισης στις αγορές.

Είναι βέβαιο ότι, οι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στην τόνωση της προσφοράς σε πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες, δημιουργώντας δίκτυα οριζόντιας συνεργασίας Μ.Κ.Ο., της τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιχειρήσεων, όπου μέσα απο μια σειρά ενέργειες και πρωτοβουλίες ενισχύεται τελικά η πράσινη επιχειρηματικότητα στη δομή της.

Και αυτό είναι το θετικό σύνδρομο της ενεργειακής και πράσινης επανάστασης για τη σωτηρία της ζωής στον πλανήτη.

«Για την συλλογική περιβαλλοντική ευθύνη δεν αρκεί να επιβάλλονται μόνον πρόστιμα στις βιομηχανίες που ρυπαίνουν, χρειάζονται πλέον προϊόντα και βιομηχανίες που από τη “φύση” των υλικών τους και την τεχνολογία τους δεν ρυπαίνουν».

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ; 
Το εναλλακτικό αναπτυξιακό μοντέλο χρειάζεται νέους θεσμούς αλλά την δυνατότητα να μπει η κοινωνία μπροστά.
Χρειάζεται, γι' αυτό το λόγο νέου τύπου τράπεζες. ¨Όχι μόνον κρατικές έναντι των ιδιωτικών αλλά ηθικές και πράσινες τράπεζες, με την συμμετοχή των συνεταιρισμών των κοινωνικών φορέων των συνεταιρισμών και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών.
Κι' αυτό σημαίνει με την σειρά του οργάνωση της κοινωνίας από τα κάτω αυτό-οργάνωση με την συμμετοχή των πολιτών και της τοπικής αυτοδιοίκησης σε νέες μορφές επιχειρηματικότητας αλλά και την σύνθεση του κοινωνικού κεφαλαίου για την ενίσχυση αυτής της επιχειρηματικότητας.
Οι αυτο-οργανωμένοι φορείς της κοινωνίας σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα μπορούν όχι μόνον να κατευθύνουν αλλά και να συγκεντρώσουν πόρους να ιδρύσουν εταιρείες για επενδύσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών.
Η αυτο-οργάνωση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στο επίπεδο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, μπορεί επίσης ν' αξιοποιήσει την κοινωνική εταιρική ευθύνη υπέρ των κοινωνικά και οικονομικά αποκλεισμένων, υπέρ των δραστηριοτήτων που μειώνουν τις ανισότητες.



Ποιοι είναι οι συντελεστές ανάπτυξης της Κοινωνικής και πράσινης Οικονομίας    

Οι οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και όλοι οι Μη Κερδοσκοπικοί Φορείς

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση

Οι συνεταιρισμοί

Οι χορηγοί

Η εκκλησία και διάφορες κοινότητες

Προσεγγίζουμε το ζήτημα από αυτή τη σκοπιά, γιατί η πράσινη ανάπτυξη, χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας είναι ελλειμματική. Περιορίζει τους ανθρώπινους πόρους, τις κινητήριες δυνάμεις και το τελικό όφελος στην τοπική κοινωνία.
Η κοινωνική σύμπραξη πολιτών με την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι στρατηγικής σημασίας ..


Το υποκείμενο της Κοινωνικής πράσινης Επιχειρηματικότητας    

Είναι συνεργατικό, είναι συλλογικό, είναι απότοκο της κοινωνικής υπευθυνότητας.

Είναι όλες οι συλλογικές και κοινωνικές οργανώσεις που παράγουν η μπορούν να παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες.

Είναι συμμετοχικές εταιρείες (λαϊκής βάσης) με κοινωνικό προορισμό συνεταιριστικές τράπεζες.
Έχουμε, στην Ελλάδα μυριάδες συλλογικές οργανώσεις αλλά πολύ μικρό ποσοστό κοινωνικής επιχειρηματικότητας που αναλαμβάνουν συλλογικούς φορείς και κοινωφελείς επιχειρήσεις της Τ.Α. σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Αυτό το θεσμικό έλλειμμα που είναι ζήτημα επιπέδου οργάνωσης μια κοινωνίας πρέπει να το αντιμετωπίσουμε όπως το δημοσιονομικό της χώρας.


Η κινητοποίηση ανθρώπινων πόρων μέσα από την συλλογική επιχειρηματικότητα και τις δομημένες «συμπράξεις» Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κοινωνικών φορέων.


Ο συνεργατισμός, ο εθελοντισμός και τα δίκτυα ως κοινωνικό κεφάλαιο    

Κοινωνικό Κεφάλαιο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, επίσης, η δικτύωση της συλλογικής γνώσης και ευφυΐας που μετασχηματίζεται σε πνευματικό έργο.
Η συσσώρευση συλλογικής γνώσης οργανωτικής κουλτούρας, αλληλεγγύης, κοινής εμπιστοσύνης και δημιουργικής θεσμικής λειτουργίας και αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες αλλά και δυνατότητες και ευκαιρίες βελτίωσης των συνθηκών ζωής.


Η συγκέντρωση ως δεξαμενή ανθρωπίνων πόρων και γνώσεων και αυτό στην ουσία είναι το κοινωνικό κεφαλαίο και εκφράζεται ως συνεργατισμός και κοινωνικός σχεδιασμός.

Το πρόβλημα είναι ότι ο εθελοντισμός έχει μια παροδικότητα προσφοράς


. Το έργο του πνευματικού εθελοντισμού και η ελεύθερη προσβασιμότητα αποτελούν, επίσης, κοινωνικό κεφάλαιο, που δημιουργεί προστιθέμενη αξία στην οικονομία.

Στο ερώτημα γιατί η Κοινωνική Οικονομία και η πράσινη ανάπτυξη πρέπει να βασιστεί στην Τοπική Αυτοδιοικήση και ιδιαίτερα να ενσωματωθεί ως πολιτική στο πρόγραμμα “Καλλικράτης” οι απαντήσεις έχουν ως ακολούθως:

Πρώτον γιατί η Τ.Α. είναι μια εξουσία κοντά στο ανθρώπινο μέτρο. Μπορεί ο πολίτης να συμμετέχει στην διαβούλευση, στην πόλη του. Μπορεί να ενσωμάτωσει τον εθελοντισμό του κάθε μορφής, ο οποίος τελικά μπορεί να μην εξαφανίσει το κόστος των υπηρεσιών αλλά μπορεί να το μειώνει δραστικά υπέρ του κοινού οφέλους.

Μπορεί να ενισχύσει το «κοινωνικό κεφάλαιο» της πόλης του στο επίπεδο της συνεργασίας και να συμβάλει σε κοινωνικές συμπράξεις και υπάρχουν πολλοί τρόποι να το κάνει αυτό.

Αυτά τα πλεονεκτήματα της Τ.Α. να είναι κοντά στο πολίτη και να δημιουργεί επίπεδα συνεργασίας ειδικότερα για το περιβάλλον και την Κοινωνική Οικονομία μπορούν να γίνουν  και προϋπόθεση υπερπήδησης των πελατειακών σχέσεων και της τάσης προς διαφθορά όταν η Τ.Α. αποκτήσει όραμα και σχέδιο για την Κοινωνική Οικονομία και το περιβάλλον.

Το σχέδιο “Καλλικράτης” είναι μεγάλη ευκαιρία να συνδεθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση με ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο να βασίζεται στην ανάπτυξη της κοινωνικής και πράσινης οικονομίας.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα να βρίσκεται πιο κοντά στο πολίτη σε σχέση με το κράτος και με αυτήν της έννοια να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε τοπικό επίπεδο σε αναδυόμενους τομείς της πράσινης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Έχει το πλεονέκτημα να συνθέσει το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο οριζόντιας συνεργασίας με τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών.

Παράλληλα γίνεται μια σημαντική τομή στην διοίκηση για να συνδεθούν οι στόχοι της Κοινωνικής Οικονομίας που προωθούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο με τις τοπικές κοινωνίες και να υπερπηδηθούν γραφειοκρατικά εμπόδια, της κακοδιαχείρισης που ισχύει σε μεγάλο βαθμό σήμερα στην διαχείριση κοινοτικών προγραμμάτων.


Αυτή η ποιοτική διαφοροποίηση των Δήμων η οποία επιτυγχάνεται με την διοικητική μπορεί να φέρει ριζικές αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες στο πολίτη αλλά και τον αναπτυξιακό ρόλο, που μπορεί να διαδραματίσει η Τ.Α. στην διαχείριση προγραμμάτων κοινωνικής μέριμνας που τώρα διαχειρίζεται το κράτος.

Συγκεκριμένα η Τ.Α. από το σχέδιο «Καλλικράτης» μπορεί να διεκδικήσει σημαντικότερο ρόλο για την διαχείριση προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του ΕΣΠΑ.

Το ζητούμενο σε αυτή την συγκυρία δεν μπορεί να είναι η αύξηση των δαπανών από το κράτος αλλά η καλύτερη και αποδοτικότερη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων όπως και η μεταφορά πόρων από το κράτος και την ΕΕ διάμεσω υφιστάμενων προγραμμάτων.

Γιατί η αλήθεια είναι ότι υπήρχαν πόροι που κατασπαταλήθηκαν από την γραφειοκρατεία αλλά και από τον πολυκατακερματισμό της Τοπικής Αυτοδιοικήσης.

Αύξηση της ικανότητας λοιπόν για να αξιοποιηθούν με ευρηματικότητας και κοινωνική επιχειρηματικότητα οι πόροι.

Αυτό που δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμη απο την πλευρά των πολλών αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοικήσης είναι ότι αντί να διεκδικούν πρόσθετους πόρους απευθείας από το κράτος, σε μια εποχή κρίσης δημοσιονομικής στενότητας θα έπρεπε να διεκδικούν πόρους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ταμειο Συνοχής, επυτιχγανοντας καλύτερα αποτελέσματα.

Εδώ όμως χρειάζεται καινοτομική προσέγγισης για να διεκδικήσουν πόρους σε αυτό το πεδίο μέσα από «συμπράξεις» για την κοινωνική οικονομία και το περιβάλλον. Οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν και το απαραίτητο κοινωνικό κεφάλαιο και την συμμετοχή των πολιτών.

Συμπράξεις για το αστικό και οικιστικό περιβάλλον
Συμπράξεις για την προστασία δασών και οικοσυστημάτων
Συμπράξεις για την τοπική απασχόληση και την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού
Συμπράξεις για την κοινωνική φροντίδα ηλικιωμένων και κοινωνικά αδύναμων ομάδων πληθυσμού
Συμπράξεις οποίες προβλέπονται και από ειδικά πιλοτικά Ευρωπαϊκά Προγράμματα τα οποία όμως δεν εξελίσσονται στην χώρα μας σε πολιτικές για τους Δήμους.

Συμπράξεις σημαίνει ότι μπορούν να συμβάλουν στις επενδύσεις και οι άμεσες ομάδες ωφελουμένων.

Η ανάγκη που προκύπτει από την οικονομική κρίση και οι δυνατότητες που προσφέρει η μεταρρύθμιση με το σχέδιο “Καλλικράτης” είναι η ευκαιρία για την σωστή και ορθολογική διαχείριση των πόρων υπάρχουν για την “Κοινωνική Οικονομία” στην χώρα μας να βρουν καλύτερα τον κοινωνικό διάλογο.




ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ και ενίσχυση της απασχόλησης

Η ανεργία αποτελεί ένα από τα μείζονα αποστήματα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα ποσοστά αύξησης της απασχόλησης είναι σχεδόν αντιστρόφως ανάλογα με τους ρυθμούς ανάπτυξης.
Στα πλαίσια των στρατηγικών αντιμετώπισής της η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφεται έντονα τα τελευταία χρόνια στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας, που συνιστά μια εναλλακτική μορφή επιχειρηματικότητας.
Συγκεκριμένα ένα υπολογίσιμο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας των ευρωπαϊκών κρατών αναπτύσσεται πλέον γύρω από την παιδεία, την υγεία, την πρόνοια, την κοινωνική μέριμνα, τον αθλητισμό, τον πολιτισμό και το περιβάλλον, τις συνιστώσες δηλαδή της κοινωνικής οικονομίας.
Στις συνιστώσες αυτές οι ανάγκες της δημόσιας διοίκησης είναι αυξημένες και είναι επιτακτική η ανάγκη αναβάθμισης των ήδη παρεχόμενων υπηρεσιών. Προκύπτουν έτσι νέες θέσεις εργασίας, για τις οποίες η επινοητικότητα, η ευρηματικότητα, η συλλογικότητα και η συνεργατικότητα των νέων ανθρώπων είναι απαραίτητες.
Το Δημόσιο μπορεί -και το έχει κάνει σε κάποιο βαθμό- με τα κατάλληλα κίνητρα να προωθήσει την σύσταση συνεταιρισμών, που θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους είτε έμμεσα - με τη μεσολάβηση του Δημοσίου -, είτε άμεσα στους πολίτες εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας και καλή ποιότητα υπηρεσιών και προϊόντων.
Στους δικαιούχους φορείς παροχής υπηρεσιών εντάσσονται οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι επιχειρήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι νέες επιχειρήσεις που θα συσταθούν για τις προαναφερθείσες συνιστώσες της κοινωνικής οικονομίας, αλλά και οι υπάρχουσες, με την προϋπόθεση της τροποποίησης των σκοπών τους.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στατιστικά στοιχεία, η αύξηση της απασχόλησης σε οργανισμούς κοινωνικής οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζεται κατά πολύ ψηλότερη συγκριτικά με το σύνολο της οικονομίας. Επιπλέον η κοινωνική οικονομία δημιουργεί το 6,45% του συνόλου της απασχόλησης και το 7,7% της μισθωτής απασχόλησης.
Στην Ιταλία, τη χώρα με την πλουσιότερη παράδοση στο θέμα των συνεταιρισμών και της κοινωνικής οικονομίας, περίπου δεκατέσσερα εκατομμύρια άτομα μετέχουν σε συνεταιρισμούς για τη γεωργία, την αλιεία, τον αθλητισμό, τον πολιτισμό, την κατοικία, τις υπηρεσίες και την κοινωνική αλληλεγγύη.
Στην Ισπανία, η Ισπανική Συνομοσπονδία Επιχειρήσεων της Κοινωνικής Οικονομίας περιλαμβάνει στους κόλπους της δεκάδες συνεταιριστικές οργανώσεις και επιχειρήσεις που αφορούν στην κατοικία, την κατανάλωση, τις μεταφορές, τις θαλάσσιες δραστηριότητες, τη διδασκαλία, την υγεία, την κοινωνική ένταξη, την κοινωνική αλληλεγγύη.
Το πρόβλημα εντοπίζεται στην έλλειψη σαφούς νομοθετικού πλαισίου και στην αντίσταση των παραδοσιακών παραγόντων, δηλαδή των επιχειρήσεων, των συνδικάτων, της Διοίκησης.
Στην Γαλλία, η αντίστοιχη Συνομοσπονδία συγκεντρώνει τους συνεταιρισμούς, την αντασφάλιση, τον τομέα αλληλοβοήθειας αλλά και οργανισμούς για την κατοικία και τα αυτοκίνητα.
Στην Πορτογαλία, οι συνεταιρισμοί παρεμβαίνουν για θέματα των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, και γενικότερα για ζητήματα φιλανθρωπίας, για την ανάπλαση περιοχών και την αναπαλαίωση κατοικιών, για την αγροτική παραγωγή.
Αλλά και στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού αναπτύσσεται έντονα η ιδέα των clusters, η «ιδέα του δημιουργικού μορφώματος». Η ιδέα αυτή είναι θεμελιωμένη στην αναπτυξιακή διάσταση της τέχνης, όσον αφορά στην οικονομία, αφού είναι ικανή να δημιουργεί θέσεις εργασίας, τουρισμό και κατά συνέπεια εισόδημα. Στις Πολιτείες της Μασαχουσέτης και της Φιλαδέλφειας η ιδέα αυτή έχει προκαλέσει αξιοσημείωτα αποτελέσματα.
Πέραν όμως της βελτίωσης των οικονομικών δεικτών, η κοινωνική οικονομία και ο συμπληρωματικός της χαρακτήρας έχει τη δυνατότητα να μετριάζει τις ρωγμές που εμφανίζουν άλλοι οικονομικοί τομείς, αποκαθιστώντας την ευρυθμία του συστήματος.
Ταυτόχρονα η κοινωνική οικονομία συντελεί στην προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων, όπως η κοινωνική φροντίδα, η κοινωνικοοικονομική περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός, η οικολογική καταστροφή, ενδυναμώνοντας την κοινωνική συναίνεση – αλληλεγγύη.
Στην Ελλάδα ένα πλέγμα ιστορικών, πολιτιστικών και οικονομικών όρων δημιούργησαν απρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών και της ιδέας της κοινωνίας των πολιτών. Μάλιστα η έννοια του συνεταιρισμού παρέμεινε περιορισμένη στα όρια της αγροτικής παραγωγής και σε μικρότερο ακόμα βαθμό σε τράπεζες, ταμεία υγείας, εμπορία καπνού κ.τ.λ.
Εντούτοις το ευρωπαϊκό πρότυπο πυροδότησε εξελίξεις. Καθώς έχει εμπεδωθεί πλέον ότι η κοινωνική οικονομία συμβάλλει θετικά στον τομέα της οικονομίας, της απασχόλησης, της κοινωνικής συνοχής και συνεπώς στην ανάπτυξη, δρομολογούνται το τελευταίο χρονικό διάστημα από την πλευρά της ελληνικής Πολιτείας παρεμβάσεις και υποστηρικτικά μέτρα, ώστε να δημιουργηθεί γόνιμο έδαφος για την άνθισή της στον ελληνικό χώρο.
ΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ
από τον Vasilis Taktikos, Σάββατο, 30 Οκτώβριος 2010 στις 7:57 π.μ.
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Η οριζόντια συνεργασία των κοινωνικών δικτύων με τους φορείς της Τ.Α. και στη συγκεκριμένη περίπτωση με τους κοινωνικά δίκτυα και οργανώσεις περιβάλλοντος, είναι το κλειδί για να πάει μπροστά τόσο η υπόθεση της οικοπροστασίας , όσο και η πράσινη επιχειρηματικότητα που είναι η κινητήρια δύναμη για να έχουμε ένα βιώσιμο αστικό περιβάλλον.
Αυτές οι δύο έννοιες πάνε μαζί και θα πρέπει να τις βλέπουμε παράλληλα. Δεν μπορούμε να έχουμε την επιθυμητή προστασία του περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα, την μείωση της αστικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης εάν δεν κινητοποιήσουμε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας και της πράσινης ανάπτυξης. (το λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο)
Και δεν μπορούμε να κινητοποιήσουμε πόρους και πολιτικές σε ικανό βαθμό εάν δεν κινητοποιηθούν τοπικές κοινωνίες και τοπική αυτοδιοίκηση για να «καλλιεργήσουν» το έδαφος τόσο της ζήτησης όσο και της επιχειρηματικότητας προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι πολιτικές για το αστικό περιβάλλον και την πράσινη ανάπτυξη δεν γίνονται σε αυτόματο πιλότο. Χρειάζονται τα κοινωνικά δίκτυα και η προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στη βάση.
Παραδείγματα Κοινωνικών Επιχειρήσεων
Στο τομέα υγείας, παιδείας, πολιτισμού, κοινωνικής αλληλεγγύης, προστασίας του περιβάλλοντος και πράσινης ανάπτυξης, συνεταιριστικών τραπεζών.
Στο τομέα υγείας
·    · Στο τομέα της υγείας εκτός από τα διάφορα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα που υπάρχουν από αιώνες, έχουμε κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς για την φροντίδα ηλικιωμένων ομάδων με ειδικά προβλήματα υγείας.
·    · Εταιρείες παροχής υπηρεσιών για προσπελάσιμα συστήματα μεταφορών (εταιρίες ταξί και λεωφορείων)
·    · Τεχνικές εταιρίες με εξειδίκευση στην κατασκευή χώρων προσπελάσιμων
·    · Εταιρίες πληροφορικής παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών (αναπήρους, ηλικιωμένους, κτλ)
Στο τομέα της παιδείας και της επιμόρφωσης
·    · Μη κερδοσκοπικές εταιρείες μελετών ερευνών και σπουδών για την ιστορία του τύπου ……
·    · Εκδοτικές δραστηριότητες, τοπικές εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία.
·    · Δια βίου μάθηση
·    · Επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση
Στο τομέα κοινωνικής αλληλεγγύης
Κοινωνικά παντοπωλεία
Συστήματα μη χρηματικών ανταλλαγών με την χρήση του διαδικτύου.
Στο τομέα του πολιτισμού
Διάφορα μουσεία, βιβλιοθήκες, πολιτιστικά κέντρα, φεστιβάλ
Συμβουλευτικές εταιρείες διατήρησης πολιτιστικής κληρονομίας και για την τοπική πολιτιστική ανάπτυξη.
Στο τομέα του περιβάλλοντος και της πράσινης ανάπτυξης
·    · Εταιρείες δασοπροστασίας και ανάπτυξης του πράσινου
·    · Διαχείρισης οικότοπων και οικοσυστημάτων
·    · Οικοτουρισμού και υπαίθριων δραστηριοτήτων
·    · Τουριστικά καταλύματα που διαχειρίζονται συλλογικές οργανώσεις
·    · Εταιρείες παραγωγής ήπιων μορφών ενέργειες
·    · Αγρoτικοί – οικοτεχνικοί – αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί
·    · Λειτουργία εργαστηρίων: κεραμικής, δερματοτεχνίας, κατασκευής και παλαίωσης ξύλινων εικόνων, κατασκευής εκκλησιαστικού και καλλιτεχνικού κεριού, κατασκευής ευχετήριων καρτων́, ανθοσύνθεσης- ανθοδετικής, θερμοκηπίου, πηλου, υφαντών, κεντημάτων, κούκλων, παραδοσιακών στολων κα
·    · Εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων και υδάτων
·    · Εταιρείες βιολογικών καλλιεργειών, οικολογικών προϊόντων (μεταποίηση φαρμακευτικών, αρωματικών φυτών, κ.α)
·    · Εταιρείες μελισσοκομίας και δενδροκομίας
·    · Αλιευτικές εταιρείες (μεταποίηση, τυποποίηση, παραγωγή και εκμετάλλευση αλιευτικών προϊόντων)
·    · Εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες και προϊόντα εστίασης και catering
·    · Εταιρείες που λειτουργούν κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, φιλοξενίας
·    · και ψυχαγωγίας παιδιών, ηλικιωμένων ή ΑΜΕΑ
Στο τομέα της συγκέντρωσης και διαχειρίσεις κεφαλαίου
·    · Συνεταιρίστηκες ή «ηθικές» τράπεζες
·    · Οικοδομικούς συνεταιρισμούς
·    · Εταιρείες λαϊκής βάσης τοπικής ανάπτυξης
·    · Συμβουλευτική επιχειρήσεων και υλοποίησης ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων
ΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
ΠΟΙΑ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ από την Ε.Ε
Το ερώτημα είναι πάντα πού θα βρεθούν οι πόροι σε μια περίοδο κρίσης. Μα οι πόροι για την κοινωνική οικονομία υπάρχουν και προέρχονται κατά κύριο λόγο από τα προγράμματα της Ε.Ε που αναδεικνύουν και ενισχύουν τους κοινωνικούς και ανθρώπινους πόρους .
Το ΕΚΤ, για παράδειγμα, είναι το σημαντικότερο χρηματοδοτικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση.
Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) είναι ένα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε., το οποίο ιδρύθηκε με σκοπό τη μείωση των διαφορών ευημερίας και επιπέδου ζωής στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της Ε.Ε., για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Στην Ελλάδα με βάση τους πόρους του Ε.Κ.Τ. για την προγραμματική περίοδο 2007 – 2013 έχουμε 3 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, τα οποία κατανέμονται ως εξής: «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013» «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» , «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση 2007-2013»
Προβλέπεται ότι ένα ποσοστό περίπου 2% εως 5% θα πρέπει να απορροφάται μέσω των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η κατεύθυνση αυτή της Ε.Ε καταστρατηγείται από το ελληνικό κράτος, ιδιαίτερα στον τομέα της δια βίου μάθησης και στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας. Για αυτή την στρέβλωση ως Δίκτυο «Σύμπραξη ΜΚΟ» έχουμε κάνει ειδική αναφορά προς το Υπουργείο Παιδείας και δια βίου Μάθησης προκειμένου να τηρηθούν οι κοινοτικές οδηγίες σε ότι αφορά τον ρόλο και τα δικαιώματα των ΜΚΟ.
Προτάσεις μας:
Η αντιμετώπιση του θεσμικού ελλείμματος της κοινωνικής οικονομίας απαιτεί ολοκληρωμένο σχεδιασμό αντιμετώπιση του κατακερματισμού της διοίκησης και πόρων, αντιμετώπιση της κατασπατάλησης των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου από την γραφειοκρατία και τους ενδιάμεσους, χωρίς να φτάνουν στο τελικό αποδέκτη, τον αδύναμο πολίτη.
Περιμένουμε να αντιμετωπιστεί κάποτε η τραγική .......
Για του λόγου το αληθές αρκεί μια έρευνα σε αυτό το πεδίο θα αποδείξει την τραγική κατάσταση που επικρατεί, στην διαχείριση των πόρων στην δια βίου μάθηση και στα προγράμματα κατάρτισης των ανέργων.
1. Δημιουργία επιμελητηρίων κοινωνικής οικονομίας με την συμμετοχή των Οργανώσεών της Κοινωνίας Πολιτών και των Κοινωνικών Επιχειρήσεων.Συντονισμός των Υπουργείων Εργασίας, Παιδείας, Υγείας, Περιβάλλοντος και περιφερειακής Ανάπτυξης.
2. Καθιέρωση της ουσιαστικής διαβούλευσης για θέματα κοινωνικής οικονομίας και πράσινης ανάπτυξης, με βάση την γνήσια εκπροσώπηση των οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών και των κοινωνικών φορέων που εμπλέκονται στην κοινωνική οικονομία με τις αρχές της συμμετοχικής δημοκρατίας.
Η κυβέρνηση πρέπει να απαιτήσει την γνήσια εκπροσώπηση και να μην βολεύεται με εικονικές εκπροσωπήσεις.
Του μεμονωμένου πολίτη / επισημάνουμε ότι αυτό δεν αντικαθιστά τις συλλογικότητες.
3. Άμεση σύνδεση της “Δια Βίου Μάθησης” με την κοινωνικής επιμόρφωση, την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία με την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση με στόχο μετρήσιμα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση ανεργίας, αλλά και την ενίσχυση ενός μορφωτικού κινήματος.
Καμία προσπάθεια δεν μπορεί να αποδώσει ουσιαστικά στην δια ...... εάν δεν υπερπηδηθούν τα “προνόμια” της γραφειοκρατίας που ροκανίζει τους πόρους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για να δοθούν στον πραγματικό δικαιούχο, τον αδύναμο πολίτη.
Γιατί εδώ έχουμε ένα φαινόμενο στο οποίο δια μέσω της δια βίου μάθησης επιδοτείται η γραφειοκρατία και οι ενδιάμεσοι.
4. Για να επιτύχει η αλλαγή στην επιδοματική πολιτική με στόχο την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας προϋπόθεση είναι η στόχευση στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών σε μετρήσιμους στόχους.
Οι επιλέξιμες λοιπόν ενέργειες και δαπάνες θα πρέπει αν γίνονται σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους που προσφέρουν προστιθέμενη αξία στην τοπική κοινωνία, κοινωφελές έργο και βιωματική κατάρτιση στους νέους εργαζόμενους.
5. Δημιουργία θεσμικών υποδομών χρηματοδότησης για την βιωσιμότητα των κοινωνικών και πράσινων επιχειρήσεων πέρα από την αρχική επιδότηση για την ίδρυση. Εξασφάλιση της πρόσβασης τους στο τραπεζικό σύστημα, ενθάρρυνση ηθικών, πράσινων και συνεταιριστικών τραπεζών εκεί που αναδεικνύονται σχετικές πρωτοβουλίες από την κοινωνία
6)Ο σχεδιασμός για την κοινωνική οικονομία εκτός των άλλων προγραμμάτων πρέπει να προβλέπει την προκήρυξη ενός μέτρου για “πρότυπα καινοτόμα σχέδια ανάπτυξής” στην κοινωνική οικονομία, το περιβάλλον και την πράσινη επιχειρηματικότητα.
Να προβλέπει τις κοινωνικές συμπράξεις τοπικής αυτοδιοίκησης, οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και επιχειρήσεων. Να προσφέρει περιθώρια συμμετοχής και δημοκρατικού προγραμματισμού σε επίπεδο περιφέρειας και τοπικών κοινωνιών στο πλαίσιο υλοποίησης του σχεδίου “Καλλικράτης”.

Τα πλεονεκτήματα της Τοπικής Αυτοδιοικήσης στην Κοινωνική Οικονομία
Το νέο περιβάλλον

Οι κοσμογονικές επιδράσεις στο επίπεδο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της διογκωμένης φτώχειας υπαγορεύουν προτεραιότητα σε πολίτικες όπως η Κοινωνική Οικονομία, και καθιστούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση το επίκεντρο αναπτυξιακών πρωτοβουλιών από τα κάτω.

Οι κυβερνήσεις είναι αναγκασμένες να αναθεωρήσουν το αναπτυξιακό μοντέλο και να δώσουν σημαντικό ρόλο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών στην προσφορά κοινωνικής πρόνοιας και υπηρεσιών.

Στην χώρα μας βεβαίως υπάρχει θεσμικό έλλειμμα αντιπροσώπευσης των ΜΚΟ που απαιτουνται σε τοπικό επίπεδο για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας. Αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με την ευκαιρία της ανασυγκρότησης της Τ.Α.


Υπάρχει πλέον επιστημονική τεκμηρίωση ότι ο δείκτης ανάπτυξης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών έχει άμεση σχέση με την κοινωνική οικονομία και αυτός ο δείκτης με τη σειρά του έχει σχέση με την ανθεκτικότητα της οικονομίας και την αντιμετώπιση της κρίσης και της διαφθοράς. η Κ.τ.Π. στο βαθμό που είναι αναπτυγμένη επιβάλλει τη διαφάνεια.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Ο.Κ.Π
Βασίλης Τακτικός